Nieuws & analyses P.V. pagina actueel

meest recente bericht boven

Specials:
Zonnestroom productie Polder PV in januari 2025
Financial close voor Zonnepark Eekerweg, grootste PV project van Nederland, en grafiek schaalvergroting

vanaf 27 januari 2025

2 februari 2025. Zonnestroom productie PV systeem Polder PV - ondergemiddelde januari opbrengst, maar niet het laagst. De zonnestroom productie lag bij Polder PV, onder anderen vanwege diverse ouderdoms-verschijnselen, waaronder hardnekkige problemen bij minstens 1 verbinding (zeker 1 micro-inverter daardoor zeer povere opbrengst genererend), op een ondergemiddeld niveau. De balans van alle cijfers vindt u hier onder.

In deze analyse de cijfers voor januari 2025, voor het referentie systeem bij Polder PV. Wat sedert de netkoppeling van de eerste vier zonnepanelen, op 13 maart 2000, in de basis, eind januari 2025, inmiddels 9.091 dagen in bedrijf is.

De tabel met de gemeten producties van de verschillende "sets" zonnepanelen van Polder PV, voor januari 2025. Naast het opgestelde vermogen in Wp wordt de productie per groep in Wattuur (Wh) vermeld, ernaast de belangrijke afgeleide specifieke opbrengst (in kWh/kWp, hetzelfde als Wh/Wp), waarmee de uit verschillende vermogens bestaande deelgroepjes goed vergeleken kunnen worden. Rechts, de vergelijkbare staatjes voor de specifieke opbrengsten in januari 2024, ontleend aan het bericht over die zonnige maand, op de Polder PV website.

In de vrij sombere januari van 2025 was de kleine Kyocera set (2x 50 Wp op 1 OK4E-100 micro-inverter), wederom de best performer, met 25,2 kWh/kWp, gevolgd door een setje van 2 108 Wp panelen wat pal op zuid staat gericht, en de oudste zonnepanelen set, 4x 93 Wp Shell Solar modules (23,8, resp. 22,6 kWh/kWp). De verschillen met de zeer zonnige januari in 2024 zijn groot, minus 27% voor de set 2x 108 Wp op zuid, tot zelfs minus 36% voor de 2 in de voorste rij staande 108 Wp exemplaren waar al lange tijd structureel problemen mee zijn (rode band).

Het "groeps-resultaat" van de eerste set 108 Wp panelen (6 stuks, paarse band) wordt in negatieve zin beïnvloed door de twee slecht functionerende deelsets in die groep (19,4 kWh/kWp). Deze set liet een 33% lagere opbrengst zien dan in januari 2024.

Het kern-systeem van 10 panelen / 1,02 kWp (lichtgroene band) had een opbrengst van 21,0 kWh in januari, wat neerkomt op een relatief lage specifieke opbrengst van 20,6 kWh/kWp. Dat ligt 31,5% onder het niveau in januari 2024 (30,1 kWh/kWp).

KNMI maandbericht

Januari 2025 was "vrij somber en nat" volgens het KNMI, met 62 zonuren t.o.v. het langjarige gemiddelde van 68 voor die maand. Oost en zuid Nederland hadden ditmaal het minst aantal uren zon, met Twente slechts 47 zonuren. De Kooy bij Den Helder (NH) telde het meeste aantal uren zon, 72 stuks.

Het resultaat voor het 1,02 kWp kernsysteem in januari 2025 is inmiddels geplot in het welbekende maandproductie diagram, wat Polder PV al vele jaren lang elke maand van een update voorziet.

In deze grafiek alle maandproducties van het kern-systeem van 10 panelen (1,02 kWp) bijeen, met elk kalenderjaar een eigen kleur. 2025 heeft een eigen kleurstelling. Tot oktober 2001 waren er nog maar 4 panelen in het eerste systeem, en de producties daarvan zijn dan ook niet vergelijkbaar met de rest van de datapunten. Oktober 2010 was het hele systeem grotendeels afgekoppeld van het net, vandaar de zeer lage waarde voor die maand. Die wordt dan ook niet meegenomen in de berekening van het langjarige gemiddelde per maand, de dikke zwarte lijn in de grafiek.

Januari 2025 begint sub-gemiddeld, maar heeft niet de laagste opbrengst sinds het begin van de metingen. Er zijn negen jaren waarin die maand een lagere productie liet zien.

In deze vergelijkbare grafiek zijn alleen de maandproducties van de laatste vier jaar getoond. 2021 is verwijderd, en 2025 is toegevoegd in deze nieuwe grafiek. Zelfs in zo'n relatief korte periode zijn de verschillen soms groot in de lange zomerse periode. Het relatieve verschil in maart was het hoogst, omdat die maand in 2022 zéér hoog scoorde (zelfs hoger dan de opvolgende maand april). Goed is te zien dat 2024 sterk tegenvallende producties heeft laten zien, afgezien van januari. Dat komt door problemen met de aansluitingen. Januari 2025 begint op een subgemiddeld niveau, maar lag hoger dan in januari 2022. Januari 2024 had een hoge opbrengst voor die maand, die dan ook zeer zonnig was, volgens het KNMI.

In deze grafiek geef ik de cumulatieve opbrengsten per kalenderjaar voor alle maanden per kalenderjaar, tot en met de maand weergegeven in de titel (momenteel: januari 2025). De eerste twee jaren gelden niet voor het gemiddelde of de mediaan, omdat er toen grotendeels nog maar 4 panelen aanwezig waren en de producties dus veel lager dan met tien panelen. Het gemiddelde voor de productie in januari is in de laatste oranje kolom weergegeven, en door de horizontale zwarte streepjeslijn, en bedraagt (periode 2002-2025) inmiddels 23,4 kWh voor dit deel-systeem.

We zien een grote spreiding in de cumulatieve opbrengst voor deze eerste maand, met een zeven-tal jaren die behoorlijk tot flink boven het gemiddelde uitsteken, en nogal wat jaren er (ver) onder. Het overall zeer zonnige jaar 2003 had nog een relatief trage start in die maand (wat later ruimschoots goed werd gemaakt). Drie jaren steken boven de rest uit, met 30-31 kWh productie in januari (2009, 2024, en 2017).

De productie in januari 2025 is 10,3% lager dan het langjarige gemiddelde. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door (een) slechte verbinding(en) bij (minimaal) een paneel, natuurlijk in combinatie met het niet erg zonnige weer.

In bovenstaande grafiek is ook weer de mediaan waarde voor de jaren 2002 tm. 2025 weergegeven, in de vorm van de horizontale, magenta streepjeslijn. Deze waarde ligt iets onder het gemiddelde, op een niveau van 22,8 kWh. De productie in januari 2025 ligt 7,9% onder deze mediaan waarde.

In deze grafiek zijn de voortschrijdende cumulaties van de energie (stroom) productie van het 1,02 kWp basis-systeem te zien, met elk jaar een eigen kleur. 2023 (lichtgeel) was tot voor kort het slechtste productiejaar in de lange historie van Polder PV geworden, met een jaaropbrengst van slechts 868 kWh voor deze deel-installatie. Dat is 2% lager dan het toen nog laagste productie tonende "normale" jaar, 2012 (885 kWh).

2024 heeft, helaas "met stip", 2023 in negatieve zin overtroefd, en kwam, door een combinatie van structurele problemen met de oude installatie, en het beslist niet meewerkende weer door het jaar heen, tot en met december bij de productie op een nieuw laagte-record, 806 kWh (gemiddelde over alle jaren: 922 kWh).

De cumulatieve jaarproducties van de twee hoogst (2003 en 2022), en 2 slechtst presterende jaargangen (2024, 2023) zijn rechtsboven naast de Y-as weergegeven, om een indruk van de spreiding te geven.

2025 begon met een subgemiddelde opbrengst voor januari. Wat het jaar verder zal gaan brengen is nog ongewis.

Data Anton Boonstra, Siderea.nl, NKP, Energieopwek.nl

Boonstra is al enige tijd naar het platform "Bluesky" gemigreerd. Daar worden de bekende kaartjes getoond die hij eerder in een lange periode, getrouw, op Twitter had gepubliceerd. Voor januari postte hij daar weer een exemplaar voor de instraling, en 1 voor de zonnestroom productie gegevens van het PVOutput.org portal, waarvan hij een flinke set data beheert. Voor onderhavig maandverslag ongeveer 1.250, grotendeels residentiële installaties betreffend.

De horizontale instraling in januari 2025 lag in Nederland gemiddeld een flinke 18,1% lager, dan in dezelfde maand in 2024. Er was gemiddeld 19,9 kWh/m² aan instraling, met, als extremen, 18,5 kWh/m² in Groningen, en 22,0 kWh/m² in Zeeland. De relatieve verschillen met januari 2024 lagen tussen de -24,5% in Noord-Brabant, en -14,4% in Zeeland. Januari 2024 was dan ook beduidend zonniger dan januari 2025.

De gemiddelde specifieke productie opbrengst (van grotendeels residentiële installaties) lag voor de PVOutput data van de Nederlandse contribuanten op 17,5 kWh/kWp in januari, wat, volgens Boonstra, maar liefst 23,0% lager lag dan in dezelfde maand in 2024. Wederom was Fryslân de matigste presteerder, met een gemiddelde specifieke productie van 14,9 kWh/kWp. Langjarig kampioen Zeeland deed haar naam eer aan, met gemiddeld de hoogste specifieke opbrengst, 20,5 kWh/kWp, op enige afstand gevolgd door de 2 andere kustprovincies (Noord-Holland 19,1 kWh/kWp, Zuid-Holland 18,0 kWh/kWp).

Ondanks de al langer durende problemen bij Polder PV's oude zonnepanelen systeem kwam, met gemiddeld 20,6 kWh/kWp (eerste tabel aan het begin van dit artikel), de productie duidelijk boven het provinciale gemiddelde uit (Zuid-Holland). Zelfs de problematische deel-set zat er, met 18,7 kWh/kWp, boven.

De relatieve verschillen met januari 2024 waren in negatieve zin het grootst in Gelderland (-29,4% !), en slechts -9,4%, in Drenthe.

Verschillen instraling vs. productie
De negatieve verschillen van de gemeten producties blijven wederom groter t.o.v. dezelfde maand in 2024, dan bij de instralings-data. Dit is al langere tijd zo, en is waarschijnlijk terug te voeren op extra problemen, zoals tijdelijk uitvallende omvormers bij netspannings-problemen in met name laagspanningsnet - gebieden (woonwijken e.d.), en vermoedelijk ook, actieve uitschakeling van PV installaties bij klanten met een dynamisch stroom contract, in periodes met negatieve stroomprijzen. Deze problemen zullen vermoedelijk stapsgewijs gaan toenemen.

Siderea verwijst al enige tijd voor hun opbrengst prognoses naar de nieuwe, interactieve Landelijke Opbrengst Berekening (LOB), met meer datapunten dan vroeger werden vermeld. De methodiek bij Siderea is verder verfijnd, zie het separate bericht onderaan. Dit werkt ook door in de resultaten op de LOB pagina. Deze resultaten worden ook apart weergegeven in een separaat tabblad.

Er wordt op de LOB pagina gerekend met haalbare specifieke opbrengsten van 19 (Noord Limburg) tot 25 kWh/kWp (Zeeland), voor goed werkende installaties met "gemiddelde oriëntaties", ZW of ZO. Tot waarden van 22 kWh/kWp (Noord Limburg en oostelijk Brabant), tot 29 kWh/kWp voor Zeeland, voor installaties met optimale oriëntaties.

Voor de langjarige periode 2001-2020 berekende Siderea voor januari haalbare opbrengsten, tussen de 20 kWh/kWp (Groningen) en 26 kWh/kWp in Zeeland en Utrecht, voor "gemiddelde oriëntaties", en 23 kWh/kWp (Groningen), tot 31 kWh/kWp voor Zeeland, voor "optimale oriëntaties".

Zoals eerder al gememoreerd, zijn deze, door Siderea finaal berekende cijfers allemaal ideale gevallen. De meeste van de recenter geplaatste installaties halen deze prognoses niet (zoals al jaren blijkt uit de verzamelde data van Boonstra), omdat ze onder suboptimale omstandigheden zijn gerealiseerd. Bovendien komen tijdelijke afschakelingen, gewild (negatieve stroomprijzen bij dynamisch stroom contract), dan wel ongewild (spanningsproblemen op het laagspanningsnet, a.g.v. hoge penetratiegraad van PV op relatief "dun" uitgelegde netten) vaker voor, wat de werkelijk haalbare jaarproductie onder druk zet bij de getroffen installaties. Dit zal sowieso niet gaan verbeteren, maar eerder nog minder gaan worden. In ieder geval in de "zonnige" maanden. Wat de inmiddels door de Eerste Kamer aangenomen wet afschaffen salderen voor extra negatieve gevolgen zal gaan hebben voor de te verwachten (specifieke) productie volumes is nog afwachten. Dit kan beslist een significante rol gaan spelen.

Nationaal Klimaat Platform had op 2 februari 2025 nog geen maandbericht klaar staan over januari.

De actueel berekende data zijn tegenwoordig te raadplegen via het Nationale Energie Dashboard, zie ook het artikel van 21 maart 2024, op Polder PV. Eerder leek te worden gesuggereerd, dat de energieopwek.nl site in de 2e helft van 2024 zou worden opgeheven, en in het NED zal worden ondergebracht. Begin februari 2025 is deze echter nog steeds als separate entiteit actief, zie hier onder.

Energieopwek.nl

De brondata voor het Klimaatakkoord, Nationaal Klimaat Platform, en het Nationale Energie Dashboard, worden als vanouds berekend door de computers van En-Tran-Ce van Martien Visser (energieopwek.nl website). In januari 2025 werd het hoogste gemiddelde vermogen voor de berekende zonnestroom productie op de 31e bereikt, met een berekende output van gemiddeld 1,91 GW over dat etmaal. In 2024 lag het hoogste niveau in die maand iets hoger, op 1,94 GW, op 28 januari. We beginnen weer in het "steeds meer productieve" seizoen te komen, de berekende producties zullen hard gaan stijgen, komende maanden. En, ongetwijfeld, weer nieuwe dag- en maandrecords gaan vestigen.

De gemiddelde output piek voor januari 2025 ligt nog op een laag niveau. In de voorliggende maanden werden de gemiddelde record waarden bereikt op 1 december 2024 (1,48 GW), 3 november (2,29 GW), 5 oktober (3,95 GW), 1 september (5,1 GW), 12 augustus (6,4 GW), 29 juli (7,0 GW), resp. nieuw record houder 26 juni 2024, met 7,33 GW gemiddeld). In 2023 werd het vorige jaar record, ook in juni, op de 13e vastgesteld op 6,23 GW gemiddeld (aangepaste berekening, bij eerst-publicatie was het namelijk nog maar 5,85 GW).

Het dag-"record" van 31 januari 2025 komt neer op een berekende zonnestroom productie van 1,91 (GW) x 24 (uren) = 45,8 GWh. Dat ligt 1,7% lager dan het hoogste niveau in januari 2024 (28e: 46,6 GWh).

Voor de maand januari 2025 werd de hoogste momentane output piek voor zonnestroom door energieopwek.nl midden op de dag niet op de laatste maand-dag bereikt, die op een niveau van 8,53 GW bleef steken. Maar liefst drie andere dagen bereikten hogere (berekende) piekwaarden. Achtereenvolgens 8,67 GW op 26 januari, een dag later 9,1 GW, en zelfs 9,27 GW op de 13e. Dat is uiteraard wel substantieel, ruim de helft, lager dan de record piek, 19,87 GW, berekend voor 26 juni 2024, toen de zon veel gunstiger stond t.o.v. de normaliter vaste zonnepaneel opstellingen in Nederland.

De maximale output waarden in de zomermaanden juni, juli en augustus 2024, lagen alweer flink hoger dan het momentane productie record in 2023. Dat was op 3 juni 2023, waarvoor 16,9 GW piek opbrengst is vastgesteld. De piek op 13 januari 2025 lag uiteraard wel duidelijk lager, maar ruim 9 Gigawatt vermogen is in zo'n winterse maand, bij laag staande zonnestand, beslist zeer hoog. Nieuwe langjarige absolute maandrecords kunnen we pas verwachten vanaf het late voorjaar in 2025.

Solarcare 2024

Het bekende monitoring platform van Solarcare heeft inmiddels ook weer haar bevindingen over het kalenderjaar 2024 gepubliceerd. Uiteraard komen ook zij met minder hoge gemiddelde opbrengsten dan in het zonniger jaar 2023. De gemiddelde specifieke opbrengst die zij hebben bepaald over hun deel-populatie (22 MWp, 2.500 installaties, dus gemiddeld vrij klein, 8,8 kWp per stuk), is 820 kWh/kWp.jaar. In 2023 was het nog 870 kWh/kWp.jr. Zie de twee links naar de rapportages onder de bronvermeldingen.

Bronnen:

Meetdata Polder PV sedert maart 2000

Extern:

Vrij sombere en natte januari (nieuwsbericht KNMI, 31 januari 2025)

Januari 2025. Januari was vrij somber en nat met de normale temperatuur (1 februari 2025, voorlopig maandbericht KNMI)

Jaar 2024. Extreem warm en zeer nat met vrijwel de normale hoeveelheid zon (voorlopig jaaroverzicht over 2024, KNMI, 30 december 2024)

De staat van ons klimaat 2024: Weer een recordwarm jaar (31 januari 2025, nieuwsbericht KNMI, met link naar volledige rapportage. Let daarbij vooral ook op het instralingsdiagram op slide 10, en door Nationaal Energie Dashboard berekende zonne- plus windenergie [potentieel] per dag, op slide 11!)

Klimaatstreepjescode vanaf het begin van de jaartelling (nieuwsbericht 8 januari 2025, KNMI, incl. "klimaatstreepjescode" tm. 2024)

En verder:

Anton Boonstra (grafieken met gemiddelde waarden van KNMI weerstations resp. PVOutput.org, gelumpt per provincie). Vanaf eind 2024 op "Bluesky" platform.

1 februari 2025. Horizontale instraling KNMI weerstations, voor de maand januari 2025, en relatieve verschillen met januari 2024

1 februari 2025. Gemiddelde productie in januari 2025, t.o.v. ditto 2024 bij ongeveer 1.250 zonnestroom installaties op het PVOutput.org platform

1 februari 2025. Bijgewerkte gegevens voor gehele jaar 2024 (eerder nog 5 dagen missend)

Siderea.nl (met name de interactieve LOB berekening pagina)

Update "Siderea PV Simulator". Bericht gedateerd 7 april 2024, over enkele wijzigingen in de berekenings-methodiek bij Siderea

Gemiddelde zonnepanelen opbrengsten in Nederland in 2024: 0,82 kWh/Wp (Solarcare, ongedateerd, januari 2025. Totale jaaropbrengsten 2024 van zo'n 2.500 installaties / ruim 22 MWp, ongeveer 6% lager dan in 2023. Incl. provinciale verdeling).

Gemiddelde zonnepanelen opbrengsten in Nederland in 2023: 0,87 kWh/Wp (Solarcare, ongedateerd, januari 2024)

Martien Visser / En-Tran-Ce, meestal met hoogst interessante weetjes in de "grafiek van de dag", een paar recente voorbeelden. Productie data zijn veelal berekend, middels steeds fijnere modelleringen, en - voor PV - gebaseerd op voortschrijdende inzichten in combinatie met meest recente capaciteits-data van het CBS (zie ook deze verklarende tweet):

Dagrecord (zomer in) Covid jaar 2020 op 1 februari 2025 al verbroken, 20% van Nederlands stroomverbruik op die dag (2 februari 2025)

Meer dan 10 GW piek output zonnestroom (1 februari 2025)

De beroemde "winterpenen grafiek" (bijdrage wind + zon per dag) in januari 2025 (1 februari 2025)

Zonnestroom producties per maand vanaf 2020. Berekend voor jan. 2025: 3% toename, met name vanwege aanname capaciteits-uitbouw (31 januari 2025)

Elektriciteitsproductie per dag voor zonnestroom berekend in periode 2023-2025 (27 januari 2025)

"Duck curve" gemiddelde Nederlandse "dag - elektriciteits-mix", incl. berekende zonnestroom productie (25 januari 2025)

In 2024 potentieel ruim 900 uren met meer dan 100% wind- en zon in de stroommix (met export meegerekend; 24 januari 2025)

Gemiddelde berekende zonnestroom output in MW, in 2024, 3 scenario's, zonder afschakelen, day-ahead prijs ruim 0, resp. ruim 5 ct/kWh (23 januari 2025)

Groot effect van zonnestroom productie op gemiddelde CO2 emissie van de Nederlandse stroomvraag (21 januari 2025)

27 januari 2025. Financial close voor grootste zonnepark van Nederland - karakteristiek voor voortdurende schaalvergroting PV projecten. Over schaalvergroting van projecten in de zonnestroom sector heeft Polder PV regelmatig, in het verleden uitspraken gedaan, altijd ondersteund met cijfers en andere feiten. Vaak gerelateerd aan de immer groter wordende zonneprojecten uit de SDE dossiers. In dit artikel ga ik in op de "finale" aankondiging van de bouw van het grootste zonnepark van Nederland, Zonnepark Eekerweg, en toon ik in de tweede sectie een nieuwe grafiek, die, voor vier afzonderlijke sectoren in de Nederlandse solar sector, de enorme opschaling van (gerealiseerde) projecten nogmaals laat zien in de loop van de jaren.

1. Grootste zonnestroom project van Nederland aangekondigd

Uiteraard was het bericht over het grootste zonnestroom project van Nederland in wording beslist niet het eerste, Polder PV had al de nodige eerdere aankondigingen en berichten over de te bouwen installatie gezien en opgeslagen in het enorme projecten archief. Maar als er een zogenaamde "financial close" wordt afgekondigd, is er een deur dichtgetrokken die niet meer open gaat. Het is de belangrijkste stap om zo'n enorm, op diverse vlakken risicovol project ook daadwerkelijk doorgang te laten vinden. Er is een omvangrijke hoeveelheid hardware voor zo'n project nodig, het spul moet van goede kwaliteit zijn, en intensief worden gecontroleerd, er moet goed, kwalitatief en kundig personeel worden aangetrokken voor de bouw, er moeten opzichters komen, de ingewikkelde logistieke stromen moeten in goeden banen worden geleid. Dit soort projecten gaan gepaard met steeds omvangrijkere landinpassings-plannen, waarvoor aannemers, hoveniers, ecologen, etc. moeten worden ingehuurd. Er moeten trafostations worden gebouwd, een zeer specialistische tak van sport. En in onderhavig geval wordt er zelfs een eigen hoogspanning koppeling gebouwd die direct op het netwerk van TenneT zal gaan invoeden, gezien de omvang van het project, en, natuurlijk, vanwege de ook in deze contreien heersende, extreem knellende netcongestie.

Daarnaast is het afdekken van financiële risico's, een aan alle kanten kloppend business-model, een profijtelijke exploitatie, een in de exploitatie opgenomen post met benodigd onderhoud, controle, monitoring en checks, het aangaan van goede verzekeringen, het beveiligen van het project, etc. ook allemaal niet gratis, het moet allemaal worden meegenomen in de toestand die moet leiden tot "financial close", waarbij álles tot in de puntjes geregeld moet zijn vóórdat de bouw is begonnen. Uit organisatorisch oogpunt bezien beslist een "monsterklus".

Op 22 januari 2025 verscheen onder anderen bij de primaire ontwikkelaar van dit grootste Nederlandse PV project in wording, Novar, een persbericht met al de nodige informatie en toelichting.

Locatie

Het project heet Zonnepark Eekerweg, de eerste plannen voor een zonnepark in deze polder stammen al uit 2015. Het zonnepark wordt gebouwd op het grondgebied van twee dorpen in oostelijk Groningen, oostelijk van het verkeersknooppunt A7 / N33, en is tussen het spoor (Hoogezand-Winschoten), en het Winschoterdiep in geklemd. Het eerste deel, met een omvang van 70 hectare, wordt gebouwd op het grondgebied van Meeden (gem. Midden-Groningen), gevolgd door het grootste deel, 90 hectare, in Scheemda (gem. Oldambt). Het hele vergunningen traject was het eerste klaar voor het deel in Meeden, waarvoor vervolgens een beschikking uit de najaarsronde van SDE 2020 werd verkregen (de eerste SDE "++" regeling, dat exemplaar is goed voor ruim 94 MWp). Het traject voor de percelen in Oldambt werd, nadat ook nog een extensie van 14 hectare werd toegevoegd, uiteindelijk afgehamerd door deze gemeente, op 27 maart 2024. Hiervoor was al een tweede, grote SDE beschikking voor het Oldambt deel afgegeven, onder de SDE 2023 regeling (ruim 116 MWp). In totaal zijn er drie separate omgevingsvergunningen voor het hele project door de twee betrokken Groningse gemeentes verstrekt.

Kaartje van de website van Coöperatie Eekerpolder. Het zonnepark bestaat uit een drietal afzonderlijk vergunde gedeeltes. In geel het deel voor Meeden, gem. Midden-Groningen, in blauw de 2 eerste delen voor Scheemda, gem. Oldambt, en gestippeld in blauw, de 14 hectare extensie aan laatstgenoemde project deel. Links het klaverblad / knooppunt Zuidbroek (A7 / N33), direct N. van het project is het Winschoterdiep te zien. Direct rechts van het project gebied bevinden zich ook nog een Gasunie Compressorstation van GTS (Nederlandse Gasunie), en tussen die locatie en Scheemda in ligt een uit gebruik genomen gaswinnings-locatie van de NAM (De Eeker), met Hoogspanningsstation Scheemda van TenneT. TenneT station Meeden, waar het te bouwen GDS net op moet worden gekoppeld, is niet op deze foto te zien, dat ligt ruim 5 km. zuidelijker.

In het ruim 160 hectare grote projectgebied van het geplande zonnepark is zo'n 18 hectare "ter bevordering van de natuur" besloten, waarvan een tiental hectares zal worden opengesteld voor het publiek, inclusief een nieuw fietspad, waarbij men het moderne energielandschap kan ervaren.

De vroeg bij het project betrokken coöperatie zet flink in op natuurlijke waarden. Een van de hoofdthema's voor het project is "Levend Water". Ze zeggen daar zelf het volgende over:

"Het is de bedoeling een natuurinclusief zonnepark te realiseren in de Eekerpolder op het gebied van flora en fauna. Hierbij is het hoofddoel om levend water te creëren omdat dit de meeste potentie heeft voor biodiversiteit toename in dit gebied. Levend Water betekent niet alleen dat er letterlijk leven in het water zit, maar ook dat het water kan stromen (deze twee toepassingen versterken elkaar). Dit hopen we te realiseren door de bestaande sloten met elkaar te verbinden en zo een watercirculatie te laten ontstaan".

Er komt een noord-zuid verbinding met groen en plas-dras gebieden, en er komen tevens zogenaamde "wild-akkers". Het gehele projectgebied is omgeven door dijken, van zowel het spoor, als van het Winschoterdiep.

De exploitatie zou maximaal 30 jaar zijn. Daarna wordt beslist of er eventueel kan worden doorgestart (met volledig nieuwe omgevingsvergunning, onder een compleet ander gesternte), of moet het project volledig worden geruimd door de project eigenaar.

Inpassing elektra

Elektrisch bezien zal het project met het naastgelegen, grote N33 windpark project, bestaande uit 2 deelprojecten voor RWE en Eurus Energy, met 35 turbines van elk 4,3 MW, totaal goed voor 150,5 MW, worden gecombineerd. Er wordt voorts sinds mei 2024 al een elektriciteitsstation gebouwd in het westelijke deel van het Oldambt zonnepark perceel, wat middels een 220 kV verbinding direct op het TenneT netwerk zal worden aangesloten. De verwachte oplevering is in mei 2025. Van het resulterende Gesloten Distributie Systeem (GDS Avermieden), wat goedkeuring van Autoriteit Consument & Markt heeft gekregen, en wat al sinds 2019 in ontwikkeling is, kunnen straks ook andere partijen gebruik gaan maken. Volgens de vergunning van ACM zouden er sowieso al van vier project ontwikkelaars in totaal 8 zonneparken aangesloten gaan worden op dit GDS netwerk.

1 van de andere grote projecten waarvoor het plan is om dat op dit eigen GDS net aan te sluiten, is het noordelijker gelegen Evenreiten zonnepark in Noordbroek, ook van Novar. Een project wat ontwikkeld wordt, in samenwerking met coöperatie Menterwolde. Zowel Eekerweg, als Evenreiten, zal op het transformator station worden ingekoppeld via separaat aan te leggen 33 kV kabelverbindingen.

Omdat het om een GDS netwerk gaat, moeten de aangesloten resp. aan te sluiten opwekkers / afnemers alle kosten daarvan betalen. Deze kunnen niet worden doorberekend aan consumenten, zoals normaliter wel zou gebeuren, als er direct op het regionale net van Enexis ingevoed zou gaan worden.

De betreffende TenneT hoogspannings-aansluiting wordt gerealiseerd op het bijna 5 kilometer zuidelijker gelegen, grote station Meeden. Over de talloze klant aansluitingen op dit grote complex vindt u een uiterst lezenswaardig, leerzaam draadje op het onvolprezen hoogspanningsforum.com. Een van de al eerder gerealiseerde opvallende private invoedingen daar zou afkomstig zijn van het 12 kilometer zuidelijker gelegen 110 kV station van Zonnepark Stadskanaal, waar weer een eigen enorm lang GDS netwerk aan hangt, met Zonnepark Fluitenberg N. van het Drentse Hoogeveen als ultieme, verst gelegen zonnepark (Blue Elephant zonneparken reeks, gebouwd door Chint Solar).

Sowieso zullen bedrijven die op de wachtlijst staan voor uitbreiding van hun capaciteit in de regio rond Zonnepark Eekerweg waarschijnlijk versneld aangesloten worden, zodra het GDS Avermieden in werking treedt.

Er is ook al opslag gepland in hetzelfde gebied als Zonnepark Eekerweg. Dit alles, om het lokale distributienet van Enexis zoveel mogelijk te ontzien. Als batterij opslag gefaciliteerd kan worden, kunnen zelfs bedrijven in de omgeving (in)direct gebruik gaan maken van duurzame stroom, opgewekt in de regio.

Financieel

Al op 15 september 2022 werd een contract opgemaakt waarbij Coöperatie Eekerpolder voor 50% aandeelhouder werd van het veel later te bouwen project Zonnepark Eekerweg B.V. Dat is byzonder in de Nederlandse historie, dat al zo vroeg zo'n enorm belang werd verzilverd door een lokale energiecoöperatie, die de belangen van de betrokken inwoners van Midden-Groningen en Oldambt gaat bewaken.

In het persbericht van Novar staan meer details over de vele betrokken partijen, inclusief de belangrijke financiële partners, waaronder Rabobank, en Fonds Nieuwe Doen, die via het "Fonds Ontwikkelkosten Energiecoöperaties Groningen" een lening heeft verstrekt aan Coöperatie Eekerpolder om alles goed en grondig te gaan opzetten voor hun 50% aandeel in het project. Genoemd fonds heeft ook een lening verstrekt voor het ontwerp en uitvoering van het transformatorstation en de kabels voor het GDS netwerk. Eigen vermogen is beschikbaar gesteld door Novar zelf. De totale project kosten bedragen ruim 100 miljoen Euro.

Bouw partners en omvang van het project

In het originele persbericht worden de bekende Duitse EPC partijen Belectric (primaire aannemer) en ibvogt (feitelijke bouwer) genoemd als bouw partners. Het service bedrijf van Novar, Klaer (Solarfield Services, in juli 2023 verzelfstandigd), zal als zogenaamde "asset manager" gaan optreden, die verantwoordelijk is voor zowel het onderhoud, als het technische en commerciële beheer van het project.

De eerste vijf jaar is een PPA afgesloten met Eneco, die de opgewekte hoeveelheid duurzame elektriciteit zal gaan afnemen, en die ook "het zonnepark zal aansturen en inzetten op verschillende markten". Dat kunnen frequentie en onbalans markten zijn, al wordt dat verder niet gespecificeerd.

In het persbericht van Novar wordt gesproken van een project van "bijna 200 MWp". Dit is verder niet gespecificeerd, maar werd door vrijwel alle persbureaus en commentatoren overgenomen. Meer hierover was te vinden op het Duitse Presseportal, waarop het bekende Belectric uiteraard ook, als hoofdaannemer, kond wilde doen van dit voor hen byzondere project, op dezelfde datum gepubliceerd. Dit project wordt zelfs het grootste Europese project voor hen, tevens het grootste Nederlandse zonnepark. Als het is gebouwd, zou Belectric in ons land bijna een halve GWp aan zonneparken hebben gerealiseerd, bij een globale portfolio van ruim 5 GWp.

Het Duitse bedrijf, wat sedert eind 2021 onderdeel is geworden van Elevion Group, specificeert de plannen nauwkeuriger, dan Novar deed. Zonnepark Eekerpolder zou namelijk een omvang moeten krijgen van "slechts" 189 MWp (flink lager dan Novar leek te claimen), waarbij, volgens Novar, 312.939 zonnepanelen opgebouwd zouden gaan worden. Dit resulteert in toepassing, van, vermoedelijk, grote exemplaren van zo'n 600-605 Wp per stuk. Belectric claimt een oppervlakte van "249 voetbalvelden", zonder te specificeren van welk type voetbalveld ze dan wel uitgaan. Zou het gelijk zijn aan de geclaimde totaal oppervlakte van ruim 160 hectare vlg. Novar, zouden ze rekenen met voetbalvelden van 0,64 ha per stuk. Wat ongeveer overeen zou komen met de "kleinste" velden waar de KNVB resp. FIFA International mee zouden rekenen (Wikipedia).

De verwachte stroomproductie van het project zou in totaal neerkomen op 182 GWh per jaar, volgens Coöperatie Eekerpolder. Als die opgave nog klopt zou, in combinatie met de capaciteit claim van Belectric, er gerekend worden met een zeer hoge specifieke opbrengst van 963 kWh/kWp.jr. Mogelijk wordt dit later nog bijgesteld. Novar claimt een equivalent van "67.000 huishoudens voorzien", wat, bij gebruik van bovenvermelde 182 GWh/jaar, zou betekenen, dat er mogelijk uitgegaan zou worden met een gemiddeld jaarverbruik van 2.716 kWh per huishouden.

Volgens Belectric zou de bouw tussen februari 2025 en mei 2026 moeten plaatsvinden, ijs en weder dienende.

2. Schaalvergroting grote projecten op nieuwe wijze verbeeld

Naar aanleiding van bovengenoemd concreet geworden plan voor het (nu) grootste zonnepark van Nederland, ben ik ook weer wat scherper gaan kijken naar de evolutie van de grootste, reeds netgekoppelde solar projecten in ons land. Om daar het nieuwe exemplaar, mogelijk in het voorjaar 2026 on-line te komen, tegen af te zetten.

In onderstaande grafiek heb ik daartoe voor vier project categorieën uit mijn "Big List", alle grootste projecten per categorie op een rij gezet. Helemaal achteraan, gearceerd, staat voor 2026, het geplande Zonnepark Eekerweg afgebeeld. Let op dat, om alle categorieën mooi in beeld te krijgen, de Y-as logarithmisch is gekozen.

In sommige jaren staat geen nieuw project afgebeeld in de vier reeksen. In betreffend jaar werd er géén project in betreffende categorie opgeleverd, dat groter was dan het tot dat jaar grootste project in die categorie. Daar kan soms zelfs meer dan 2 jaar overheen gaan (bijv. in periode 2014-2016 voor floating solar). In 2024 zijn, voor zover de informatie bekend is over dat jaar, in alle vier de project categorieën, (nog) geen grotere netgekoppelde projecten gevonden dan in voorgaande jaren.

(a) Rooftop projecten. In de "klassiekste aller klassieken" categorie, zonnepanelen op daken, is de evolutie gestaag naar steeds grotere projecten gegaan. In 2011 was het grootste (bij mij bekende) rooftop project nog een installatie van een melkveehouder in Limburg, die, nota bene met 2 SDE 2009 beschikkingen beiden gemaximeerd op 100 kWp, een 200 kWp project wist te realiseren. Stapsgewijs zijn de daken (veel) groter geworden, wat uiteraard alles had te maken met het feit, dat vanaf SDE 2011 de "bovencap" uit de regelingen is gesloopt, en er dus in 1 keer (of in stappen) steeds grotere volumes op een erf konden worden gerealiseerd. In 2022 is het grootste mij bekend rooftop project gerealiseerd van Nederland, mogelijk ook van Europa. Het 31,2 MWp kasdek systeem van GroenLeven op grond van Royal Pride in Middenmeer, waar Polder PV een special met scoop aan wijdde, in 2023. Een mogelijk ongeveer even groot project in Velden (Venlo) heeft een handhavingsverzoek en forse dwangsom aan de broek gekregen, en kan mogelijk een zelfde lot tegemoet zien als het door de rechter als "illegaal" beschouwde project in Meijel (zie intermezzo Polder PV van 26 juli 2024). De verhouding tussen de grootste projecten in deze rooftop categorie, in 2022 en 2011 is een factor 156 : 1.

(b) Wat de door Polder PV als aparte categorie vrijstaande solar carports (en vergelijkbare projecten) betreft, is de ontwikkeling heftiger geweest. Dit heeft deels te maken met het feit dat er niet erg veel van dit soort installaties zijn. In 2012 was het grootste tot dan bekende project een combinatie van 2 carports en een pergola bij de Apenheul in Apeldoorn, met een bescheiden omvang van 114 kWp. In een viertal grote stappen, zijn opvolgende grotere projecten van 0,6 MWp (2014), 1,2 MWp (2015), 5,6 MWp (2016), en, uiteindelijk, het Biddinghuizen solar carport project van 37,7 MWp in 2021 opgeleverd. Grotere gerealiseerde projecten in deze categorie zijn nog niet bekend geworden. De verhouding tussen de grootste projecten in deze categorie, in 2021 en 2012 is een factor 343 : 1.

(c) De evolutie is nog sterker geweest in de schaalgrootte bij de floating solar projecten, of, zo u wilt, "zonnepanelen drijvend op water" (bassins, veelal zandwinning plassen). Het "grootste" mij bekende project in 2013 had een bescheiden omvang van ruim 26 kWp, op het bassin van een groententeler in het Brabantse Meierijstad. Dit is, schoksgewijs, in een vijftal stappen, fors opgehoogd, naar projecten met een omvang van 0,8 MWp (2017), 2,1 MWp (2018), 27,3 MWp (2020), 29,8 MWp (2021), tot, in 2023, het grootste project van allemaal werd opgeleverd. Het bekende, ruim 41 MWp grote floating solar project op de Sekdoornse Plas, van de hand van GroenLeven, wat de machinerie van de zandwinning daar van duurzaam opgewekte stroom voorziet. Er staat wel al een wat grotere SDE beschikking klaar, voor het Friese Skûlenboarch project op de grens van de dorpen Eastermar en Drogeham (gem. Tytsjerksteradiel), maar wat daar uiteindelijk daadwerkelijk opgeleverd gaat worden is nog niet duidelijk. De verhouding tussen de grootste projecten in deze categorie, in 2023 en 2013 is een factor 1.370 : 1. Alweer fors groter, dus, dan de ratio bij de solar carports. Over de desondanks veel lagere realisatie dan verwacht in deze categorie, publiceerde Polder PV op 22 januari 2025 nog een tweet met bijbehorende grafiek uit zijn recente zonnepark analyse.

(d) De ontwikkeling bij de grondgebonden zonneparken, tot slot, is t.o.v. voorgaande drie categorieën, ronduit spectaculair geweest. Van de 1.010 grondgebonden veldopstellingen, geopenbaard in de uitgebreide zonnepark update van Polder PV, van 14 januari 2025, was in het jaar 2011 1 resterend pilot project bekend, bij Acrres in Lelystad, met een totaal opgesteld vermogen van zo'n 27 kWp. Stapsgewijs werden de projecten groter, en groter, na de zonneparken op Ameland (2015), Sunport te Delfzijl (2016), Scaldia in Borsele / Vlissingen (2018), Midden-Groningen (2019), Vlagtwedde (2020), Vloeivelden Hollandia (2021), tot het al enige jaren stand houdende record project Dorhout-Mees van Novar te Biddinghuizen, met een omvang van ruim 144 MWp. Daarmee is de verhouding tussen de grootste projecten in deze categorie, bereikt in 2022 en 2011, zeer sterk toegenomen, met een factor 4.807 : 1. Een bijna vier maal zo grote verhouding wat de op-een-na-grootste categorie bij deze factor betreft (drijvende zonneparken). Kijken we naar het in 2026 op te leveren 189 MWp Zonnepark Eekerweg project, zou die verhouding zelfs kunnen gaan toenemen naar een factor 6.300 : 1.

Wat al deze vier project categorieën in ieder geval goed laten zien is dat de schaalvergroting van de afzonderlijke projecten fors tot zeer groot is geweest. Waar er zelfs superlatieven gebruikt moeten worden voor de qua aantallen, en, vooral, vermogens, grootste categorie, die van de grondgebonden zonneparken. De verhouding van de omvang bij de eerste en laatste grootste projecten is in deze categorie ongekend hoog, in vergelijking met de overige 3 categorieën.

Mogelijke andere kandidaten

Eekerpolder staat hier nog aangegeven als grootste "concrete" project, als er tenminste geen andere grotere projecten rond die tijd gerealiseerd zouden zijn. Meerdere kandidaten staan al te trappelen van ongeduld. Het Noordermeerdijk deelproject langs de dijken van de Noordoostpolder (gepland 98 MWp) is er slechts 1 van, daarvan is de bouw al lang begonnen. Zouden ook andere project delen van dat "superproject" (deels) opgeleverd zijn in 2026 (bijv. Westermeerdijk deelproject, waarvoor zelfs 211 MWp is beschikt), is het best mogelijk dat daar dan nog meer volume zou kunnen staan dan in het Eekerweg project. Maar dat is natuurlijk van diverse factoren afhankelijk. Bovendien zijn de deelprojecten eigendom van verschillende projectontwikkelaars, en dienen ze formeel gescheiden gehouden te worden. Een andere kandidaat is het vervolg van het al grote Vlagtwedde project, waarvoor nog eens 132 MWp staat beschikt voor een nieuw groot veld oostelijk van het reeds gerealiseerde eerste, westelijke deel ervan. Wat al een vermogen heeft van 110 MWp.

Het zal verder beslist moeilijk gaan worden om nóg grotere projecten te plannen, laat staan deze te bouwen. Maar wie de soms verbazingwekkende historie van zonnestroom in Nederland goed bekijkt weet, dat er veel mogelijk is op dat gebied.

Primaire bronnen voor Zonnepark Eekerweg (heel veel duplicaten / samenvattingen op tal van websites):

Grootste zonnepark van Nederland gefinancierd (persbericht Novar, 22 januari 2025)

BELECTRIC baut größten Solarpark der Niederlande (persbericht Belectric, 22 januari 2025)

Energiecoöperatie Eekerpolder is officieel mede-eigenaar van Nederlands grootste zonproject (bericht Novar, 15 september 2022)

Zonnepark Eekerpolder (project website van Coöperatie Eekerpolder)

Zonnepark Eekerpolder. Een zonnepark in twee gemeentes (project pagina Novar)

Duurzame initiatieven mogelijk dankzij netoplossing (GDS Avermieden, website Novar)

Ontwerpbesluit omgevingsvergunning deel Scheemda (16 nov. 2022; Gemeenteblad Oldambt)

Omgevingsvergunning deel Meeden (20 dec. 2023; Gemeenteblad Midden-Groningen)

Ontwerpbesluit omgevingsvergunning deel Scheemda - uitbreiding (17 apr. 2024; Gemeenteblad Oldambt)