Nieuws P.V. pagina 79

meest recente bericht bovenaan

30 augustus 2011 - 13 september 2011

Voor belangrijke "highlights" voor ons PV-systeem, zie pagina nieuws_PVJSS22.htm

13 september 2011: Nieuw OK4 inverter record bij Polder PV. En wel een dubbel "record". Vandaag ging de tweede oude OK4 omvormer bij Polder PV door de productie grens van 900 kilowattuur heen. Vlak daarvoor, op 24 augustus, was het soortgelijke zusje al door die grens heen gebroken, en die liep dus iets voor op het huidige exemplaar. Dit zijn de oudste omvormers die nog in functie zijn bij Polder PV. Het oudste exemplaar wat in ons systeem langdurig aanwezig was, is helaas met wat traantjes in de ogen op 4 april 2008 afgevoerd uit het PPV systeem, met een meterstand van 700 kWh op de teller, omdat de interne temperatuur te hoog opliep, en de prestaties duidelijk begonnen tegen te vallen.

Beide "record" omvormers zijn op 12 oktober 2001 oorspronkelijk buiten onder een 108 Wp ACN 5000E module geplaatst (destijds nog door NUON dochter Encore BV). De omvormer met nr. 41496 op een module in de achterste rij, die met 55595 op een module in de voorste rij. Beide omvormers werden tijdens de grote systeem renovatie alhier op 30 mei 2005 van de modules verwijderd, en op 31 mei 2005 binnen in huis geschakeld op twee van de oudere 93 Wp ACN 2000E modules (nieuwe DC bekabeling van dak naar appartement op de begane grond). De meterstanden van deze twee omvormers, die tot en met mei 2005 licht uiteen liepen (partiële beschaduwing op het module met nr. 41496 alleen in de winter maanden), liepen sindsdien behoorlijk gelijk op, waarvan Polder PV trouwens op 31 augustus 2008 een interessante roll-over interactieve grafiek maakte.

Op 25 augustus 2011 brak omvormer nr. 41496 door de - voor ons systeem - "magische" individuele 900 kWh productie grens heen, om 15h58 in de namiddag. Zie screendump van de file met log gegevens hier onder.

^^^ Gele band: data van 15h58 op 25 augustus 2011, met het magische "moment": de eerste van de oudste nog in functie zijnde omvormers bij Polder PV (nr. 41496) gaat door de 900 kWh productie grens heen (waarden in kolom E [Wh] zijn weergegeven in Wattuur sinds start van de netkoppeling).

Bijna drie weken later was het de beurt aan het "zusje", nr. 55595 die op 13 september 2011 om 14h46 door die 900 kWh productie grens heen "mocht". Wederom een screendump om het heuglijke feit te vieren:

^^^ Gele band: data van 14h46 op 13 september 2011, met het tweede magische "moment": de tweede van de oudste nog in functie zijnde omvormers bij Polder PV (nr. 55595) doet hetzelfde truukje. En mag zich ook klaar gaan maken voor het "grote werk": op naar de nog magischer "1.000 kWh" grens. Nog eventjes wachten dus. De "no read" waarden in de log file worden veroorzaakt door het onstuimige weer: de logger kan soms de sterke fluctuatie van de instraling bij zonnige dagen met schapewolkjes en harde wind niet helemaal volgen. De omvormer blijft echter gewoon energie produceren. Zie de kolom Pac, wat het afgegeven momentane vermogen in Watt (AC-zijdig) weergeeft. Het hoogst gelogde momentane vermogen vond op deze dag om 14h06 plaats, bij twee omvormers op 108 Wp modules, met elk kort 90 Watt (AC) op de teller (NB: OK4 is een 100 Watt omvormer met een max. efficiëntie van 94%, de hier getoonde exemplaren zijn bijna 10 jaar oud).

In de 3.604 dagen dat beide omvormers nu in onze installatie zijn opgenomen en elke dag hun werk hebben gedaan (behalve in oktober 2010 toen het dak werd gerenoveerd) hebben ze per dag beiden gemiddeld ongeveer een kwart kWh aan duurzame stroom opgewekt. Als we iets gedetailleerder gaan kijken, hebben de omvormers aanvankelijk, buiten onder de 108 Wp modules hangend, gemiddeld per dag 0,27 kWh ("module rij achter") resp. 0,275 kWh ("module rij voor") opgeleverd, wat neerkomt op een gemiddelde specifieke dagelijkse productie van 2,50 tot 2,55 kWh/kWp.dag, over een periode van 1.327 dagen.

Voor de periode na de systeem renovatie (eind mei 2005), met de omvormers binnen in huis, en elk op een 93 Wp module (beiden: "voorste rij") geschakeld, zijn de getallen als volgt: omvormer 41496 over een periode van 2.277 dagen tot en met het halen van de 900 kWh gemiddeld per dag 0,238 kWh (2,56 kWh/kWp.dag). Omvormer 55595 over een periode van 2.296 dagen tot en met het halen van de 900 kWh gemiddeld per dag 0,233 kWh (2,51 kWh/kWp.dag).

De genormeerde waarden blijken nauwelijks te verschillen tussen de twee module configuraties, de absolute output was bij de 108 Wp exemplaren wel iets groter dan bij de 93 Wp module configuratie die het langst heeft geduurd voordat de 900 kWh mijlpalen werden bereikt. Omvormer 55595 lijkt iets achter te lopen op het zusje 41496, maar het is Polder PV bekend dat deze omvormer een paar keer last van hittestress heeft gehad (het aantal in de spreadsheet opgetreden korte incidenten, tijdelijke uitval, is bij deze omvormer hoger dan bij de collega). Gezien de zeer lange periode dat beide omvormers al "bezig" zijn, de zeer geringe opgetreden verschillen tussen deze twee identieke inverters in die forse tijdsspanne, en het feit dat er nog geen drie weken ligt tussen het bereiken van dezelfde productiegrens van 900 kWh, is de "primitieve" OK4 omvormer zo gek nog niet. Geen wonder dat de grootste omvormer fabrikant ter wereld interesse heeft getoond voor Henk Oldenkamp's uitvinding...

Uiteraard zijn bovenstaande kandidaten met 900 kWh op de teller* zeker niet Neer'lands best presterende OK4tjes, want er zijn al kampioenen gesignaleerd die de 1.000 kWh grens al achter de rug hebben (dit bericht en dit bericht). Maar die hebben dan ook langer in een PV-installatie opgenomen gezeten, en bovendien geschakeld op krachtiger modules, van meet af aan.

Maar de webmaster van Polder PV wilde deze dubbele "eigen" OK4 kampioenen toch beslist even eren met dit stukje. Ze hebben het door al die jaren hard werken immers dik verdiend!

Op naar de duizend!

* Voorts zitten er in het huidige systeem ook nog 1 omvormer die de 800 kWh al voorbij is, eentje die 650 kWh heeft geaccumuleerd, en nog eens drie die over de 600 kWh op de teller hebben staan. In het huidige systeem zitten omvormers van zeer verschillende "leeftijden" (lees: datum 1e netkoppeling).

13 september 2011: Het gelijk van Photon Consulting: shake out staat voor de deur. Photon Consulting publiceert al jaren rapporten met hun marktprognoses voor de zonnestroom markt. Die rapporten krijg ik nooit te zien, die zijn namelijk onbetaalbaar. Maar er worden wel vaak korte abstracts gepubliceerd. Al in het eind 2009 verschenen rapport "Solar Annual 2009 Total Eclipse" werden donkere wolken voorspeld voor de mondiale PV-sector in de komende vijf jaar. Een combinatie van grote, dominante markten die een verzadigingspunt zouden gaan bereiken, politieke ingrepen, almaar door gaande kostprijs reductie in alle productie ketens, en steeds smaller wordende marges bij alle spelers, waren toen al voorspeld door het consultancy bedrijf.

Voorkant van het al wat oudere "Total Eclipse" rapport waarin Photon Consulting al voorspelde dat na herstel van de economische crisis (2009) er een zeer snelle groei van de wereldmarkt zou plaatsvinden (is geschied), gevolgd door een "saturation eclipse" met sterk onder druk staande marges voor de industrie ("donkere wolken aan de horizon"). Gevolg nu, door verdere extreme kostenverlaging: dreigende shake-out van de zwakkere broeders. © Photon Consulting (this webpage) >>>

Daar bovenop is natuurlijk de werkelijk absurde groei van de Aziatische, met name Chinese productie capaciteit gekomen (die nog erger is uitgepakt dan mogelijk bevroedt, de plannen voor verdere opschaling zijn ronduit verbijsterend). En laten we vooral niet vergeten dat de aaneenrijgende economische en financiële crisissen er nu flink in gaan hakken. Zeker bij het grote project gebeuren, waar enorme hoeveelheden modules worden afgezet: het wordt steeds moeilijker om banken mee te krijgen daar de vele tientallen miljoenen Euro's of dollars kostende leningen voor uit te zetten. In ieder geval worden de voorwaarden voor het verkrijgen van dat soort leningen steeds zwaarder, en dat heeft een remmende invloed op het aantal te realiseren projecten. Sowieso zijn er al zo'n beetje bank consortia nodig om grote projecten van tientallen MWp te trekken, dat is meestal niet meer zonder grote risico's door slechts 1 bank of andere financiële partij (vaak zeer grote fondsen in duurzame energie) te doen.

Eerste zwaar weer berichten reeds historie
Ik heb al aangegeven dat de eerste tekenen van "zeer zwaar weer" voor de sector dit jaar al in de hemelkoepel zijn geschreven. De module spotprijzen blijven omlaag gieren. PVExchange meldt in hun augustus rapportage een prijsdaling voor Chinese kristallijne modules van maar liefst 29,3% sinds begin 2011. De gevolgen waren tale-telling...

BP Solar die stopt met de module business (nog steeds niet op BP site zelf terug te vinden, zie ook Reuters). Evergreen Solar met een van de beste module types op het vlak van energetische terugverdientijd: faillissement aangevraagd. Wat niet verbazingwekkend was na de dramatische cijfers voor het eerste kwartaal van 2011 en al tijden slechte verkoop resultaten en financiële positie. SpectraWatt cellenboer uit Amerika: failliet. Het zwaar gehypte Solyndra uit hetzelfde continent: artikel 11 faillisement status aangevraagd, massaal ontslag van personeel en sluiting productie, en dat alles na een half miljard dollar Arra lening van de Obama Administration (waarvan de wortels echter naar de Bush periode gaan). Die mogelijk niet meer is terug te halen. Gevolgd door een FBI inval op het hoofdkantoor (lees de reacties!).

Vervolgens: REC uit Noorwegen, wat net heeft aangekondigd kristallijne modules te kunnen maken met een energetische terugverdientijd van minder dan een jaar (lokatie panelen: zuid Europa, belangrijk element in de berekening is gebruikmaking van REC's unieke FBR technologie voor het maken van het silicium): tijdelijke stopzetting van de wafer productie in het derde kwartaal van 2011. Wat 45% van capaciteit vermindering in het moederland Noorwegen zou inhouden wegens tegenvallende afzet (te duur geworden?).

Over de drama's rond de kleine Nederlandse spelers Helianthos en Solland Solar zullen we het dan verder maar niet hebben. Helianthos is de facto door Vattenfall opgegeven. Solland Solar, die door Delta aan het management is verkocht (persbericht 8 juli 2011), wacht een zeer zware taak om samen met partner Schott Solar SunWeb® tot een succes te gaan maken op een keihard competitieve wereldmarkt...

Kosten, kosten, kosten: omlaag, omlaag, omlaag
Solon en Q-Cells in Duitsland: zware herstructurerings-programma's. Solon sluit de module productie in hun fabriek in Tucson, Amerika, eind oktober, en gebruikt daarbij verhullende taal ("New U.S. Operations Strategy"). Het oppermachtig Duitse SolarWorld sluit de module productie in de beroemde oude Shell productie faciliteit in Camarillo (California, U.S.A.) af, en verplaatst deze naar de nieuwe, modernere Hillsboro plant (SolarWorld had een stevige duit geld betaald voor de ombouw van de verouderde Camarillo faciliteit). Bovendien gaat in het kostbare herstructureringsprogramma de bijl in oude productielijnen in hun wafer/cellen faciliteit in het oost-Duitse Freiberg, wordt overtollig tijdelijk personeel ontslagen, en tegelijkertijd op uitbreiding van de productie capaciteit (Freiberg: 1 GWp aan capaciteit) ingezet om de loonkosten op het totaal onder de 10% te houden. Alles wordt uit de kast gehaald om de leidende positie te behouden in de verwoestende competitie met de Aziaten, en de kosten van de productie processen verder te verminderen. Uiteraard kosten de investeringen geld en arbeidsplaatsen.

Ook (kleine) Aziaten niet gespaard door Grote Broers
En ga zo maar door, er is veel meer aan de hand. Op DigiTimes staat inmiddels een artikel n.a.v. een gigantische extra prijsdump rond de net afgeronde EU PVSEC zonnestroom conferentie en beurs in Hamburg. Het artikel meldt dat de grote Chinese spelers (zgn. "first-tier" bedrijven) in vergelijking met prijsopgaves vlak voor de beurs alweer verder zijn gaan dumpen met aanbiedingen van 1 dollar per Wattpiek voor het vierde kwartaal van 2011. Ik help u even herinneren dat een Nederlands ondernemer eerder dit jaar "pas" voor 2012 een aanbieding van Suntech kreeg om (prima, A-klasse) modules voor 1 Euro per Wp te kopen. Met de huidige koers zou dat maar liefst 1,36 dollar/Wp zijn. Dus de prijsdump gaat onverminderd voort, DigiTimes meldt dat er tijdens PVSEC alweer 15% van de prijs af ging die vlak voor de beurs zou zijn opgegeven door de Chinese reuzen... Let wel: vorig jaar ging er zo'n 30% vanaf, dit jaar zijn de module prijzen uit de Orient tot nu toe al zo'n 20% lager geworden, en nu dus nog eens mogelijk 15% er overheen voor het laatste kwartaal van 2011. Genoemde "1 dollar/Wp" is een voor veel huidige PV-bedrijven onhaalbaar lage prijs, dus hierdoor gaan er zeker meer slachtoffers vallen.

Krakende ondernemingen
U zult begrijpen: de hele productieketen staat mondiaal in zijn voegen te kraken en te knarsen, dit kan niet goed (meer) blijven gaan. Naast de duurste Europese en Amerikaanse aanbieders gaan nu, ik heb het al voorspeld, zelfs de kleine Chinese producenten, zeer zware tijden tegemoet, lees: een ordinaire en gevreesde shake-out. DigiTimes stelt dat die "kleintjes" langzaam zullen worden uitgerangeerd, omdat de paar Chinese Reuzen genoeg power zullen hebben opgebouwd om voor lange tijd de wereldmarkt te gaan domineren. Vergeet niet dat er, volgens het onderzoeksbureau ENF.com, alleen al in China 730 kristallijne module producenten zijn, dus u kunt zich wellicht voorstellen wat voor een bloedbad dat kan gaan worden. Alles wat zwakker is dan de Grote Jongens, gaat tegen het gewapende beton van de kostprijs aan lopen, dus ook de vele honderden kleine Chinese producenten. Als er nog staatssubsidies of voordelen van staatswege, of van regionale autoriteiten gegeven zullen worden, gaan die gegarandeerd alleen nog maar naar de nieuwe semi-monopolisten toe. De Suntech's, Yingli's, Trina's, JA Solar's, Canadian Solar's, misschien Hanhwa Solar (voormalig Solarfun), de relatieve hard groeiende nieuwkomer Jinko Solar, en nog een paar andere.

Nice deals in China
WWZ, wat claimt subsidieloos van hun uiteindelijke module leverancier China Sunergy/CEEG 10 (?14?) MWp aan zonnepanelen hebben weten los te peuteren, heeft nog niet gerapporteerd dat China Sunergy recent van de staatsbank China Development Bank (CDB) 160 miljoen dollar aan leningen heeft weten te krijgen (bericht van 17 aug. 2011), nadat ze kort daarvoor aankondigden een gigantische capaciteit uitbreiding van 1 GWp te zullen optuigen, deels met geleend geld van CEEG's moederbedrijf China Electric Equipment Group Corporation Ltd. (500 van de benodigde 1,8 miljard RMB, dat laatste bedrag is ongeveer 205 miljoen Euro), en, volgens China Sunergy's CEO, "with the strong support of the Yi Zheng Development Zone" (die de benodigde ruimte, faciliteiten, en een 110 kilovolt power station heeft toegezegd...), zie persbericht van 27 juni 2011. En China Sunergy is niet de enige die zeer krachtig door de lokale en nationale autoriteiten wordt ondersteund, er gaan vele miljarden ondersteuning van divers pluimage in de eigen, reeds ontzagwekkend grote bedrijven.

De Guardian claimt zelfs in een artikel gepubliceerd op 12 september 2011, dat alleen al in 2010 de China Development Bank een fenomenaal bedrag van 20 miljard (!) dollar aan zachte leningen zou hebben verstrekt aan 4 van de grootste ondernemingen in hun land (N.B.: de basis van die claim is de grafiek in dat artikel, die niet lijkt te corresponderen met de tekst van het bericht, een e-mail is hierover reeds door mij verstuurd naar de Guardian).*

De boodschap: ook de kleine en zelfs middelmatig grote Chinese spelers met niet bijster onderscheidende producten zullen tot een marginaal bestaan worden veroordeeld, of ze moeten speciale producten met hogere marges (maar ook: hoge kwaliteit) gaan maken. Of de tent sluiten.

Andere kant van de zaak
Er ligt nog gigantisch veel onverkocht spul in grote magazijnen te wachten op verkoop, eerder dit jaar was er nog sprake van een mondiale voorraad van wel 10 GWp. Dit, tezamen met de al enorme instorting van de module prijzen, is ook weer een mooie gelegenheid om in sommige landen flink uit te gaan pakken, als de condities maar OK zijn. Amerikanen, altijd in voor een kans, en entrepeneurs tot in de haarvaten, gaan die kans mogelijk grijpen. Solarbuzz meldt dat in slechts twee maanden tijd er in de nationale pijplijn voor non-residentiële PV-projecten (variërend in schaal van bedrijfshallen tot gigantisch grote vrijeveld installaties van enkele tientallen MWp of groter) het volume is gestegen van al een respectabele 17 GW[p] naar een verbijsterend volume van maar liefst 24 GW[p], een stijging van maar liefst 41%. Een zeer groot deel van die Grote PV Plannen Pijplijn, maar liefst 61% valt toe aan de nog steeds leidende factor in Amerika, California. Dat heeft alles te maken met de zeer strenge RPS standaard voor de "utilities" in de Sunshine State, de energiebedrijven, die 33% van hun aan de burgers en bedrijven geleverde energie uit hernieuwbare bronnen moeten gaan halen.

Natuurlijk wil dat nog helemaal niet zeggen dat al die leuke plannen ook daadwerkelijk zullen worden gerealiseerd, en dat hoogstwaarschijnlijk ook niet zal gaan gebeuren. Maar het is zo'n enorm volume, dat er beslist een groot deel van dat totaal aan 24 GW[p] daadwerkelijk gerealiseerd zal kunnen gaan worden in de U.S.A. De grote vraag is natuurlijk: op welke termijn dan wel? Zeker voor de zeer grote schaal projecten zal realisatie gepaard gaan met moeizame procedures (de milieubeweging in de vorm van bijvoorbeeld Sierra Club e.v.a. is sterk, en bepaald niet onterecht!) en vergunningen trajecten. En de netbeheerders zullen de uitbouw natuurlijk wel moeten kunnen opvangen. Dat laatste lijkt voorlopig in de meeste gebieden nog mee te vallen, de Amerikanen zuipen immers zoveel elektriciteit, dat een groot deel van de opwek geruisloos in de obesitas op stroom gebied zal verdwijnen daar.

Ironie
Het is ook weer zeer ironisch dat juist de (Amerikaanse) energiebedrijven, die vele jaren lang vrijwel niets hebben gedaan op het vlak van de marktontwikkeling van hernieuwbare energie cq. elektriciteit, en die decennia lang de leefbaarheid van de planeet op kosten van de samenleving en ten faveure van de aandeelhouders hebben aangetast met hun kolencentrales en nukes, nu een cadeau'tje van de Chinese overheid in de schoot krijgen geworpen. Want het wordt voor hen steeds makkelijker om aan zelfs de strenge Californische eisen te voldoen, met steeds goedkoper te implementeren PV-centrales van mega-formaat. Iets waar ze zelf vrijwel niets aan hebben bijgedragen, maar er wel dik van zullen gaan profiteren. Zeker op het gebied van het groenwassen van het imago.

Voor de "overige" projecten, en dat zijn er in ondernemend Amerika natuurlijk ook veel, zal het realisatie potentieel afhangen van het werkelijk verbijsterend ingewikkelde spectrum aan incentives op die Amerikaanse markt (elke staat heeft weer zijn eigen regelingen, het is een ongelofelijke jungle). Maar ook de Amerikanen hebben het licht al lang gezien. Alleen nog even dat licht omzetten in harde kilowatturen, en natuurlijk: in vermeden stroomkosten en/of een aardig investerings-rendement in de vorm van een leuk stapeltje dollar biljetten.

Er gaat dus zeker heel erg veel gebeuren daar, met dank aan de Chinezen. Hoe veel is en blijft in de sterren geschreven en is door geen enkele analist met enige zekerheid te voorspellen. Want alles is vloeibaar geworden. En vooral: wat er na een waarschijnlijk pijnlijke shake-out van de PV-industrie zal gaan geschieden is helemaal niet meer te overzien. Want welke overgebleven spelers gaan dan de onverzadigbare wereldmarkt bedienen? En: tegen welke prijs? Knappe jongen/meisje als u het nu al kunt voorspellen...

* Zie ook: Herron, J. (2010). Choosing favorites. - Photon International 5-2010: 86-89. Artikel over plannen voor gigantische steun in de vorm van leningen door CDB aan de Chinese reuzen Trina (4,4 miljard dollar) en Suntech (7,3 miljard dollar)...

http://www.digitimes.com/news/a20110909PD213.html (9 sep. 2011: 15% prijsval tijdens PVSEC conferentie/beurs bij grote Chinese aanbieders van zonnepanelen)
http://www.guardian.co.uk/environment/2011/sep/12/how-china-dominates-solar-power (12 sep. 2011: gigantische staatssteun in de vorm van miljarden dollars aan leningen aan Chinese PV-reuzen)
http://www.solarbuzz.com/ ... /solar-module-price-cuts-stimulate-massive-growth-us-photovoltaic-projec (12 sep. 2011: enorme vergroting van 7 GWp extra in de "geplande PV-projecten pijplijn" categorie "groot" in U.S.A. als gevolg van de voortdurende daling van de mondiale module prijzen)
http://www.solarserver.com/service/pvx-spot-market-price-index-solar-pv-modules.html (enorme prijsdalingen van de spotmarkt prijzen voor PV modules, met name die uit China, volgens PVXChange)

http://www.photonconsulting.com/research_and_publications.php (publicaties pagina met gedegen PV-markt studies van Photon Consulting uit Boston, korte abstracts)

13 september 2011: Meer harde realisaties grote PV-projecten in Engeland. Het was van meet af aan al duidelijk dat de door mij opgestelde lijst van grote Engelse PV-projecten die voor 1 augustus dit jaar opgeleverd moesten zijn om nog voor de lucratieve invoedings-vergoedingen in aanmerking te komen niet volledig kon zijn. Daarvoor waren de tarieven te lucratief, de moduleprijzen al zeer laag, en de bereidwilligheid van talloze bedrijven om er flink tegenaan te gaan hoog. Aanvankelijk had ik na enkele updates op de "grote projecten" lijst een deel staan wat nog niet helemaal zeker was. Er staan nog steeds projecten (met name van Kronos Solar) waar niet van bekend is of die wel op tijd konden worden afgerond. De grootste impact had uiteraard de 30 MWp aan projecten van Octopus Investments (samen met Lightsource Renewable Energy). Octopus gaat trouwens gewoon door met investeren, al zullen de projecten de 50 kWp per installatie niet ontstijgen (maximum voor de nu nog bestaande FIT tarieven, nog niet gerealiseerde plannen voor grotere installaties vallen nu nog even nergens onder, dus dat blijft afwachten).

Er is in de tussentijd weer e.e.a. bijgekomen, die volledig onder dat per 1 augustus 2011 stopgezette "FIT-regime" zullen gaan vallen, naast een hele reeks kleinere projecten die deels na 1 augustus zijn of worden gerealiseerd. Thames Water laat bijvoorbeeld door Ennoviga Solar voor de zogenaamde "fast-track review" drie installaties op hun waterzuiverings-lokaties Beckton in Newham (450 kWp), Crossness in Bexley (150 kWp) en Walton in Sunbury (ook 150 kWp), allemaal in Groot London, aanleggen. De FIT vergoeding voor deze installaties gaat naar Ennoviga, de groene stroom afzet wordt hoogswaarschijnlijk in zijn geheel direct opgesoupeerd door Thames Water. Er worden ook een hoop aan te realiseren "50 kWp" projecten verwacht. UK is "booming small scale", momenteel, ze zijn niet meer van de liefde voor zonnestroom af te brengen...

^^^ Ebbsfleet Solar Farm uit de lucht, een van de 7 stuks "op tijd opgeleverde" grote PV-projecten van Vogt Solar, 4,9 MWp groot, in Kent. Het project ligt net benoorden de afgeschreven Richborough Power Plant, langs een golfbaan bezuiden Kent International Airport (kustgebied van zuid-oost Engeland). Foto © Vogt Solar (van deze webpagina)

Grote projecten die nog onder het "oude" regime vallen (voor 1 augustus met succes afgerond):

• 10,4 MWp (!) in 7 projecten door Vogt Solar (melding: 5 sep. 2011), een firma met kantoren in Berlijn (BRD) en Cambridge (UK), waarvan de verantwoordelijke voor de projecten de bekende Anton Milner is, die in het voorjaar van 2010 aftrad als CEO van het grote Duitse Q-Cells. Twee grote projecten, Ebbsfleet Solar Farm in Kent, 4,9 MWp (zie foto), en Solar Farm op Isle of Wight van 4,5 MWp, en nog 5 kleinere projecten (St. Nicholas Solar Farm, Kent, en 4 kleintjes in Sussex, Isle of Wight en Cornwall);
  
  
• 150 kWp NexPower dunnelaag project op dak van het hoofdkantoor van Meile UK in Oxfordshire (op tijd opgeleverd op 24 juli 2011), wordt uitgebreid tot een 800 kWp installatie die eind oktober opgeleverd moet worden. Melding van 1 september 2011.
  
  
• Het in de tabel gemelde, eind juli opgeleverde 308 kWp grote Slepe Farm project bij Poole (Dorset) lijkt te zijn uitgebreid tot een installatie van 498,4 kWp, met in totaal 1,780 Dimplex multikristallijne modules. NB: er wordt een opbrengst verwacht van 505 MWh/jaar, wat neer zou komen op een hoge specifieke opbrengst van maar liefst 1.013 kWh/kWp.jaar (dit is het "regenachtige Engeland"...). Melding op 31 aug. 2011.
  
  
• 5 MWp Mingay Farm door Solar Century in Cambridgeshire, 14 hectare (met Zwitserse SolarMax omvormers). Melding 16 aug. 2011.
  
  
• 75 MWp inventarisatie door Solarpowerportal met laatste update op 16 augustus 2011, en veel fraaie project foto's.
  
  
• Oskomera claimt 12 MWp in Engeland te hebben afgezet voor de 1 augustus deadline. Daarvan zijn Howton 4,99 MWp (Cornwall) en 4,5 MWp Marston (Lincolnshire) projecten al eerder genoemd. Een ander project wat in het SPP bericht van 10 augustus 2011 wordt genoemd is de 1,2 MWp installatie op daken van Vantage Point Business Village, Mitcheldean (Gloucester), een zogenaamd "Beegreen Energy project". Vreemd genoeg is er nog steeds niets over de smaakmakende Engelse projecten te vinden op de website van het deze maand 10 jaar bestaande OSPS...
  
  
• Etcetera, etcetera...

^^^ Screendump van luchtopname van de midden in het groene landschap gelegen 1 MWp grote Rhos-Y-Gilwen PV-installatie in Wales. Een opmerkelijk privaat-gefinancierd project met ook nog eens een opvallend type module (100 Wp), van de Amerikaanse CIGS dunnelaag producent Miasolé. Info op de website van de uitbater Western Solar. Zie ook filmpje, © Western Solar (deze webpagina)

Het eind is nog lang niet in zicht. Solarpowerportal claimde op 16 augustus dat er in 2011 ongeveer 75 MWp aan grote projecten (voor 1 augustus gerealiseerd) zouden zijn, die toegevoegd zouden moeten worden aan de toen bekende Ofgem portefeuille van 151 MWp. Waarvan 141 MWp residentiële installaties (particulieren meestal) zou betreffen. SPP schat dat 300 MWp accumulatie aan opgesteld PV-vermogen in het Verenigd Koninkrijk eind dit jaar gehaald zou moeten kunnen worden. Maar gezien de opvallende, bruisende activiteit aan de overkant van de met gas- en olie installaties gevulde Noordzee, zou het best fors meer kunnen worden. En dan heeft dat zogenaamd "natte" U.K. Nederland in nog geen anderhalf jaar tijd met het drievoudige volume aan opgestelde PV-capaciteit reeds ver achter zich gelaten, net als de andere twee buurlanden van ons arme koninkrijkje al veel eerder in excessieve mate hebben gedaan...

Voor ververste tabel met gerealiseerde grote PV-projecten in U.K., zie in het oorspronkelijke artikel van 27 juli 2011.

http://www.vogt-solar.de/406.html?&L=0 (5 sep. 2011: Vogt Solar 10,4 MWp voor 1 aug. 2011)
http://www.solarpowerportal.co.uk/news/made_in_the_uk_dorest_largest_solar_farm_now_online_5478/ (31 aug. 2011: Slepe Farm in Dorset uitgebreid naar bijna een halve MWp)
http://www.solarpowerportal.co.uk/blogs/just_how_many_solar_projects_beat_the_fast_track_review_5478/ (16 aug. 2011: update van de goed geïnformeerde Britse Solarpowerportal website, over stand van zaken "grote PV projecten die op tijd zijn opgeleverd, voor de 1 augustus 2011 deadline)
http://www.solarpowerportal.co.uk/news/solarcentury_unveils_uks_latest_5mw_park/ (16 aug. 2011: Mingay Farm)
http://www.solarpowerportal.co.uk/news/oskomera_completes_12mw_of_large-scale_projects_in_the_uk_5478/ (10 aug. 2011: Het Nederlandse Oskomera claimt 12 MWp aan grote PV-projecten te hebben gerealiseerd voor de 1 augustus dead-line)
http://www.solarpowerportal.co.uk/case_studies/ecotec_world_complete_phase_one_of_oxfordshire_project_5478/ (1 sep. 2011: 150 kWp project voor 1 aug. opgeleverd zou tot 800 kWp worden uitgebouwd)
http://www.thameswater.co.uk/cps/rde/xchg/corp/hs.xsl/14153.htm (een van vele voorbeelden van nieuwe projecten ondanks de stopzetting van incentives voor grote installaties, bij Thames Water)

12/13 september 2011: EurObserv'ER cijfers NL revisited. N.a.v een eerste reactie van ECN (wat cijfer materiaal van de zonnestroom markt van Nederland verstrekt aan EurObserv'ER), was al duidelijk dat er iets fout gegaan moest zijn in de cijfers voor 2010 in het voorlopige EurObserv'ER rapport voor dat jaar. Ik had al direct opgemerkt dat de opgegeven groei voor 2010 bij laatstgenoemde instantie veel hoger was dan de cijfers die CBS eind juni via StatLine liet zien.

N.a.v. een telefoongesprek met een medewerker van ECN Beleidsstudies werd mij destijds beloofd dat uitgezocht zou worden wat er nu precies fout is gegaan bij de totstandkoming van het onwaarschijnlijk hoge cijfer van "29,393 MW[p]" nieuwe capaciteit in NL, bij EurObserv'ER (waar ECN project partner van is). Eerder deze maand kreeg ik een e-mail van ECN Beleidsstudies met het antwoord:

Dat lijkt me dus duidelijk. Het door ECN naar EurObserv'ER doorgegeven cijfer blijkt dus zelfs niet op een "voorlopige schatting" te hebben berust, zoals aanvankelijk werd gemeld. Maar het was feitelijk een blunder. Het cijfer betrof niet (veronderstelde) "nieuwbouw" van PV-capaciteit, maar het was het totaal aan "gecertificeerde" PV-capaciteit wat sinds 2003 bij CertiQ was ingeschreven! Dat blijft trouwens nog steeds zeer bevreemdend. Want het kan nooit het totale volume in Nederland hebben betroffen. Enkele punten die ik n.a.v. deze reactie hier nog wil aanstippen:

(a) Wat er bij CertiQ wordt bijgeschreven betreft immers uitsluitend de oude MEP (paar honderd) en SDE installaties (paar duizend, totale accumulatie MEP + SDE in maandrapport van 1 sep. 2011 opgelopen tot 8.282 stuks, 42,374 MWp) die een bruto productie meting bezitten en die aanspraak doen op "door de Staat verleende subsidie per kWh productie". Het is inmiddels vooral door onderzoek door Polder PV kristalhelder geworden, dat de voor 2010 door CBS in hun net verschenen jaarrapport genoemde voorlopige nieuwbouw van 20,7 MWp slechts iets meer dan de helft van de werkelijk gerealiseerde afzet van zonnepanelen kan betreffen in Nederland in dat jaar. Wat dus zou betekenen dat bijna de helft van de werkelijk gerealiseerde afzet (SDE plus niet SDE installaties) sowieso niet aan EurObserv'ER zou zijn gerapporteerd door ECN!

(b) En zelfs als je alleen van die CertiQ cijfers zou uitgaan, blijven hier vreemde mistige wolken de blik op de realiteit vertroebelen. Gezien deze vooralsnog niet beantwoorde reply van mij aan ECN Beleidsstudies:

N.B.: het jaarverslag van CertiQ is door een onafhankelijk account gecontroleerd en goed bevonden. Dus voorlopig zullen we er maar van uitgaan dat aan gecertificeerde installaties er ongeveer 29,4 MWp is geaccumuleerd in 2010. Als we van de eindejaars data uitgaan ("18 MW[p]" voor 2009, "29 MW[p]" voor 2010 volgens CertiQ jaarverslag) zou er afgerond 11 MW[p] aan gecertificeerde installaties bijgekomen zijn in 2010. En dat zijn met hoge waarschijnlijkheid allemaal SDE installaties met bruto productie meter in eigendom van de netbeheerders. Daarnaast zou er dan met het totale afzet volume volgens CBS (20,7 MW[p]) gerekend moeten worden op een minimale afzet van 9,7 MW[p] aan niet gecertificeerde installaties die CertiQ nooit "ziet", omdat ze daar nooit zijn aangemeld. Dat is 47% van het totale afzetvolume, waar niemand het ooit over lijkt te hebben in ons land. Maar ze bestaan wel degelijk, en elke dag weer produceren ze niet centraal bemeten hernieuwbare elektriciteit. Bij een zeer conservatieve aanname van een specifieke opbrengst van slechts 800 kWh/kWp voor die 9,7 MWp, zou er dan mogelijk op jaarbasis in de orde grootte van 7,8 GWh aan zonnestroom productie niet worden meegeteld in wat voor "groene productie statistiek" dan ook. "Goed" voor minimaal 4.500 ton vermeden CO2 uitstoot per jaar (uitgaand van 0,581 kg CO2/kWh) wat niet wordt "meegerekend"...

(c) Ook de CBS cijfers, hoewel die door de ECN Beleidsstudies medewerker als "leidend" worden beschouwd, zijn voor Polder PV niet de "Heilige Graal". Want cijfermateriaal wat berust op een niet door accountants gecontroleerde eenmalige jaarlijkse enquête onder slechts - volgens jaarrapport CBS 2010 - 64 leveranciers ("16 grote, 23 middelgrote, en 25 kleine bedrijven") kan volgens mij nooit een zuiver beeld geven van de werkelijke marktafzet. Ik ken diverse leveranciers die nog nooit een enquête formulier van CBS hebben ontvangen en die toch redelijke volumes aan zonnepanelen verkopen. M.a.w.: de 20,7 MWp "afzet" die CBS voor 2010 heeft opgevoerd zou wel eens het absolute minimum geweest kunnen zijn. Hoeveel we "missen" is een grote bonk zeemist.

(d) Toegevoegd dd. 13 sep. 2011. Nu de mist over het "correcte" bijbouw cijfer voor de PV-markt in Nederland in 2010 door ECN Beleidsstudies lijkt te zijn opgetrokken, moeten we ook een andere correctie gaan toepassen. In het EurObserv'ER rapport voor 2010 stond Nederland namelijk in de "bijbouw per jaar" (volume in MWp) lijst nog op de 11e positie, tussen het Verenigd Koninkrijk en Portugal in. A.g.v. de huidige correctie, bijbouw is slechts 20,7 MWp in 2010 (cf. CBS, nog steeds een voorlopig cijfer, maar dat zal waarschijnlijk nauwelijks wijzigen), zakt ons land alweer naar de 14e plaats. Tussen de voormalige oostblok landen Slovenië en Bulgarije in voor 2010. Aangezien voor 2011 in die landen groei volumes van 64 resp. 110 MWp zijn voorspeld (artikel in SWW 11/2011), en Nederland dat volume dit jaar zeer waarschijnlijk bij lange na niet zelfs maar bij benadering gaat halen, zal de positie op de ranglijst nog slechter gaan worden. Dit jaar dreigt dan een bijbouw positie op de 15e plaats binnen EU27, tussen Bulgarije en Cyprus. Op het gebied van geaccumuleerd volume per inwoner stonden we eind 2010 volgens EurObserv'ER al achter die eiland staat: Cyprus 7,8 Wp/inwoner, Nederland 5,8 Wp/inwoner, net voor Malta (4,0 Wp/inwoner).

Ik heb in de tekst van de beschouwing over de EU27 markt (EurObserv'ER rapport analyse) inmiddels enkele opmerkingen opgenomen over de consequenties n.a.v. de incorrecte opgave van ECN Beleidsstudies.

Wordt ongetwijfeld vervolgd...

10 september 2011: ECN verlengt samenwerking met Yingli Green Energy en Amtech. Na de succesvolle introductie van de op ECN technologie berustende Panda zonnecel gaat de samenwerking tussen het Nederlandse onderzoeksinstituut ECN en het Chinese Yingli Green Energy, samen met Amtech (eigenaar van het ook Nederlandse Tempress) gecontinueerd worden. Zo te zien gaat dat een "Golden Deal" worden voor een van de grootste vertikaal geïntegreerde zonnestroom ondernemingen ter wereld, Yingli.

Dit werd in een persmededeling door o.a. Yingli op 7 september geopenbaard met als extra smaakmaker het bericht dat inmiddels op laboratoriumschaal met MWT technologie op zonnecellen afkomstig van zogenaamde "n-type" wafers een cel-efficiëntie van 19,7%, en een module-efficiëntie van 17,6% is bereikt.

Ik had op 25 maart 2010 al een bericht gewijd aan genoemde "n-type" cel technologie in combinatie met het al eerder bij SunWeb® (Solland Solar!) toegepaste MWT principe (zie ook deze bijdrage met plaatjes), waarvan wordt geclaimd dat het 40% van de metallisatie aan de voorzijde van standaard kristallijne cellen kan voorkomen. En waarmee al anderhalf procent gewonnen kan worden bij de relatieve cel-efficiëntie. Omdat er meer oppervlakte van het silicum beschikbaar komt om daadwerkelijk te doen waarvoor het is bedoeld: het omzetten van zonlicht in elektriciteit. Dat is in het wereldje al een significante stap. Als zo'n principe zonder al te rare fratsen of grote investeringen in de reeds voorhanden zijnde massa productie lijnen in de Chinese reuzen fabrieken kan worden opgenomen, is een forse verbetering van het kostenplaatje voor de producent verzekerd. En kan deze het marktaandeel met meer vermogen voor hetzelfde (of zelfs minder) geld voor de modules kopende afnemers vergroten.

De samenwerking zou een opmaat moeten zijn om op commerciële schaal verder te groeien richting 20% cel-efficiëntie, en module efficiënties van 18% of zelfs meer. Natuurlijk zit het Amerikaanse SunPower al lang op dat niveau (hun krachtigste commercieel verkrijgbare back-contact monokristallijne module is momenteel het 320 Wp E19 / 320 monster met een module efficiëntie van 19,6%), maar dat spul heeft wel zijn prijs. Een combinatie van de research innovatiekracht van ECN, de wafer/zonnecel hardware productie apparatuur van Amtech, en de "verwoestende" marktmacht van een Chinese reus als Yingli Green Energy (volgens Photon van april 2011 in 2010 de 4e mondiale positie bekledend bij de cel productie, 1.060 MWp output), is uiteraard een zeer veelbelovend trio, met hoge potentie.

Conclusie
Met innovatiesubsidies van EL&I richting ECN in Petten, wordt hier een grootmacht aan de andere kant van de wereld aan een nog betere marktpositie geholpen, terwijl Yingli zelf vele tientallen miljoenen aan leningen van de eigen regering ontvangt (recent nog RMB 1,16 miljard = 131 miljoen Euro) om die marktmacht nog verder te vergroten door industriële opschaling. En de Nederlandse consument mag vervolgens dat mooie Chinese spul met 'ollands brein gaan kopen (terwijl het "eigen" Solland Solar een zieltogend bestaan is gaan leiden). Althans, natuurlijk wel zonder SDE "plus" (innovatie bevorderende???) subsidie, want dat vindt Verhagen maar niks. Misschien bedoelde Verhagen deze constructie wel met zijn "Green Deal" op het gebied van zonne-energie...

http://ir.yinglisolar.com/phoenix.zhtml?c=213018&p=irol-newsArticle&ID=1604184&highlight= (persbericht van 7 september 2011)

8 september 2011 (met aanvullingen op 9-9-2011): CBS jaarrapport "hernieuwbare" energie 2010 is uit. Daar zal ik natuurlijk uitgebreider op terugkomen in een later stadium. De resultaten voor zonne-energie zijn niet wezenlijk anders dan de op 30 juni 2011 gepubliceerde StatLine data, en ook nog steeds "voorlopig". Dus niets schokkends. Wel als je enkele detail data zo voorbij ziet flitsen.

Resumerend voor het thema fotovoltaïsche opwekking van elektriciteit:

• 20,682 MW[p] bijgeplaatst vermogen in 2010 ("afzet binnenland aan eindgebruikers").
  
  
• Daarvan is 19,623 MW[p] netgekoppeld "overig", dus bijna 95% (slechts 768 kWp is netgekoppeld "energiebedrijven", een zeer magere 3,7% van het totaal; 291 kWp is autonoom, 1,4% van totaal).
  
  
• 87,7 MW[p] geaccumuleerd vermogen eind 2010.
  
  
• Van die 87,7 MW[p] is 82,7 (dik 94%) netgekoppeld, waarvan 5,1 MW[p] in eigendom van energiebedrijven, en 77,6 MW[p] "overig" (dik 88% van het totaal).
  
  
• De vermeende, niet gemeten elektriciteitsproductie van zonnestroom installaties wordt zoals gebruikelijk fel bekritiseerd door Polder PV met totaal achterhaalde rekenfactoren die nog steeds niet zijn gewijzigd ("400 kWh per kW vermogen autonoom", "700 kWh per kW vermogen netgekoppeld"), "berekend" (niet gemeten!) op 60 miljoen kWh voor 2010 (60 GWh).
  
  NB: CBS stelt doodleuk dat voor het verslagjaar 2010 er nog te weinig gegevens van CertiQ bekend zouden zijn om van andere "kengetallen" uit te gaan. Dat is natuurlijk klinkklare onzin, hun kengetallen slaan namelijk al jaren nergens op. De statistici van CBS hadden gewoon op Sonnenertrag.eu kunnen kijken, waar inmiddels al 260 Nederlandse PV-installaties in staan vermeld, vaak trouwens met slecht georiënteerde, suboptimale, en in de loop van de jaren bij elkaar geflanste (kleine uitbreidingen) opstellingen. En wat komt er voor die "verre van optimale" verzameling installaties voor Nederland voor specifieke productie uit voor dat jaar 2010? Het antwoord vindt u hier, het was in dat matig productieve jaar (zie resultaten Blauwe Hoek Spijkenisse) voor netgekoppelde systemen bij de Nederlandse pool in de Sonnenertrag database al 863,7 kWh/kWp. Dat is 23 procent meer dan die belachelijke 700 die CBS blijft hanteren. Nogmaals: met een suboptimale pool aan installaties. Goede systemen kunnen veel hogere specifieke opbrengsten halen. In de hele dichtbevolkte kuststrook zijn opbrengsten van ver over de 900 kWh/kWp te behalen bij optimale systemen met weinig tot geen schaduw (Polder PV haalt dat zelfs al met zijn oudste modules met nogal inefficiënte module omvormers...). Zie ook de op basis van fysieke producties geijkte prognoses van Siderea.nl (hier). Ergo: die kengetallen van CBS zijn totale quatsch!
  
  
• Bovenstaande zou een "bruto eindverbruik" van 216 TJ opleveren, en een "vermeden verbruik van fossiele primaire energie" van 517 TJ.
  
  
• Vermeden emissie CO2 zou dan slechts 35.000 ton zijn in 2010.
  
  
• De tabel "handel en productie" stikt zoals gebruikelijk van de kruisjes: informatie is geheim.
  
  
• Export is gestegen van 72,5 MW[p] in 2009 naar reeds een aanzienlijke 117,7 MW[p] in 2010. Een stijging van dik 62%... De uiteraard daarmee gepaard gaande import van modules wordt nog steeds geheim gehouden. Klinkklare nonsens, uiteraard, en het maakt genoemde tabel eigenlijk waardeloos.
  
  
• Werkgelegenheid zou gestegen zijn van 545 (2009) naar 622 (2010) fte's (14%), maar als Helianthos dicht gaat wordt dat meteen weer teniet gedaan (om het over het lot van Solland Solar maar niet te hebben)...
  
  
• Omzet zou gestegen zijn (zie ook export cijfer...) van 332 (2009) naar 491 miljoen Euro, een forse stijging van bijna 48%, maar dus niet leidend tot de hard benodigde afzet in eigen land... Je kunt zelfs stellen: leuke marges verdienen aan uitmuntende incentive (feed-in) regimes in het buitenland, op kosten van de daar wonende en werkende mensen (die de zogenaamde "renumeratie" van de uitgekeerde invoedings-vergoedingen via een opslag op de kWh prijs of via de belastingen in eigen land - niet Nederland - moeten ophoesten)...
  
  
• Volgens het door een onafhankelijke accountant gecontroleerde (!) definitieve CertiQ jaarverslag is er slechts een groei van opgesteld gecertificeerd vermogen geweest van 18 [eind 2009] naar 29 MWp [eind 2010], dus slechts 11 MWp nieuw in 2010. Curieus: CBS zelf claimt groei van 20 naar 30 MWp, wat echter niet uit het CertiQ jaarverslag blijkt... Dit zou tot de onherroepelijke conclusie moeten leiden dat SDE in 2010 slechts 11/20,7 = 53% aandeel van de totale binnenlandse afzet zou hebben gehad. Het betekent dus dat minimaal 47% volledig buiten de Nationale Subsidie Regeling SDE om (en bovendien zonder WWZ acties e.d. ...) is gerealiseerd. CBS claimt echter dat "van enkele grote leveranciers van zonnepanelen 50 tot 80 procent van de in 2010 aan de binnenlandse markt geleverde panelen verbonden zou zijn geweest aan een SDE-subsidie". Op basis van niet dan wel foutief door CBS gedocumenteerde "SDE geregistreerde capaciteit" concludeert het nationale statistiek bureau volgens mij apert foutief dat die capaciteit "60 procent van de door het CBS waargenomen bijgeplaatste capaciteit in 2009 en 2010" zou zijn geweest. Volgens mij spreken de cijfers van CBS en CertiQ gecombineerd boekdelen, het moet veel minder zijn geweest. Tenzij CBS hiervoor keiharde bewijzen op tafel gaat leggen. Hier is het laatste woord beslist nog niet over gezegd!
  
  
• Nog meer opmerkelijks (p. 57 van het rapport): "De levensduur van een zonnestroomsysteem is gesteld op 15 jaar. Dit betekent dat is aangenomen dat de systemen die in 1995 zijn geplaatst in 2010 uit gebruik zijn gegaan." Dat is een zwaar gestoorde aanname, en maakt voor de zoveelste maal duidelijk dat CBS helemaal niets van zonnestroom technologie heeft begrepen, er de meest bezopen aannames over publiceert, en, het allerergste: dat die aannames ertoe zullen leiden dat de werkelijke impact van zonnestroom in de Nederlandse economie structureel en volslagen onterecht wordt ondergewaardeerd. Bij ISE in Freiburg staan nog steeds fysiek werkende commerciële AEG zonnepanelen uit het jaar 1984 op het dak die in september 2008 nog steeds goed functioneerden. Die modules waren toen al vier-en-twintig jaar oud. Polder PV zit met zijn eerste 4 Shell Solar modules, die nog steeds uitstekend presteren met vrijwel geen aantoonbare degradatie van de opbrengsten, al in het 11e productiejaar. Moet Polder PV van de CBS statistici eind 2015 zijn dan waarschijnlijk nog steeds prima werkende eerste modules al naar het PV-Cycle verzamelpunt bij OSPS in Deurne gaan brengen? Schei toch uit, stelletje....!

In de rapportage wordt ook nog geclaimd dat er in 2010 in België "200 MW" zou zijn bijgeplaatst. En in Duitsland "maar liefst 7000 MW". Daar klopt ook al helemaal niets van.

Alleen al in Vlaanderen is er in 2010 volgens het laatste VREG rapport van 1 augustus 2011 een volume van 268,733 MWac bijgekomen, wat met een conservatieve rekenfactor DC vermogen = 1,1 * AC vermogen neer zou kunnen komen op een spectaculaire bijbouw van 296 MWp aan zonnepaneel (STC) capaciteit. Dat is maar liefst 48 procent meer dan CBS claimt voor heel België (de markten in Wallonië en Brussel zijn weliswaar aanzienlijk kleiner dan de Vlaamse, maar die moeten er ook nog eens bovenop worden geteld)...

In Duitsland is volgens de laatste rapporten van Bundesnetzagentur niet "maar liefst" 7.000 MWp bijgekomen, maar 7.408 MWp. Dat is 6 procent meer dan CBS claimt.

M.a.w.: ik zet nog steeds dikke potten zout bij het jaarlijks bij elkaar gegoochelde cijfermateriaal van ons Heilige CBS instituut...

Meer hierover volgt wanneer ik de tijd heb kunnen nemen om rustig de data te bewerken en in grafiekvorm te gaan presenteren.

Zelf grasduinen? S'ils vous plaît: Rapport downloaden van deze CBS webpagina.

Zie ook mijn commentaar op een zeer ranzige, en door politici fel te bestrijden opmerking in het CBS rapport hier (2e deel van die post):

http://gathering.tweakers.net/forum/list_message/36732930#36732930

8 september 2011 (met latere aanvullingen): Reeds voorspeld: doek gevallen voor Helianthos. Voor insiders zal het niet als een verrassing zijn gekomen. Vandaag heeft Vattenfall/NUON het 24 jaar oude Helianthos project opgegeven, 806 dagen nadat de pilot plant in Arnhem vol trots werd geopend (24 juni 2009). Ook al wordt het stopzetten van het project geformuleerd als "intends to stop the development of Helianthos solar cell foil" (Energeia berichtte dat in theorie de ondernemingsraad nog roet in het eten kan gooien, de vraag is echter of die dan wel "alternatieven" zou hebben). Er kon geen commerciële partner worden gevonden die kapitaal wilde investeren om de folie eindelijk in grootschalige productie te gaan brengen. En dat was sowieso al een beetje een curieus verhaal. Want Vattenfall is weliswaar op afslank koers, maar het heeft geld zat. De toekomst is aan "solar", en er werd regelmatig door de ontwikkelaars hoog opgegeven van de eigen technologie en het product (o.a. op een bijeenkomst georganiseerd door ingenieursvereniging KIVI-NIRIA, op 28 februari 2008, zie verslag). Maar blijkbaar werd er anno 2011 niet (meer) geloofd in de potentie van het eigen product. Jammer, doodzonde.

^^^ Screendump van de laatste pagina van de Helianthos brochure van Vattenfall/NUON met de pilot plant in Arnhem. De donkere wolken die toen al boven de fabriek hingen zijn zeer symbolisch gebleken. Het heeft allemaal helaas niet zo mogen zijn, de fabriek gaat dicht (Vattenfall: "at a future date"). Alweer een in potentie fraaie en technologisch vervolmaakte (?) uitvinding van Nederlandse bodem die het niet heeft gehaald. © Vattenfall/NUON (deze pdf)

Echt schokkend is het nieuws ook weer niet echt voor markt kenners. Het rendement van de tot recent ontwikkelde folie met amorf silicium was veel te laag*, en het kon dus sowieso niet concurreren tegen de hogere rendementen die de nieuwkomers met CIS/CIGS technologie al konden laten zien (o.a. Ascent Solar, datasheets laten volledig gecertificeerde, commercieel verkrijgbare rolbare flexibele dunnelaag producten met efficiënties zien van 7 tot 8,5 procent). Ook al zullen zelfs die het moeilijk gaan krijgen in een wereld waarin de kristallijne module technologie almaar goedkoper wordt. En vooral: de combinatie van die extreme kostprijs trend met een ware stortvloed aan lichte dakconstructie oplossingen voor op platte daken heeft waarschijnlijk de definitieve nekslag gegeven voor de "plat op het dak uit te rollen dunnelaag matten" zoals Helianthos voorstond. Een combinatie van ontwikkelingen, dus, die waarschijnlijk ook aan de downfall van die andere "platte daken" concurrent, Solyndra, heeft bijgedragen.

Dus u moet ook niet gek staan te kijken als zelfs de grootste concurrent, het Amerikaanse UniSolar (wat diverse afnemers heeft die hun cellen in hun specifieke dakmembraan materiaal opnemen) in zwaar weer terecht zou kunnen gaan komen. Het grote verschil met Helianthos is dat UniSolar al heel lang in de commerciële business zit en volgens Photon na First Solar (glas CdTe modules) en Sharp (glas amorf/microkristallijne modules) de derde grootste mondiale producent was van dunnelaag PV materialen in 2010 (Photon 4/2011: 150 MWp). Helianthos had niet eens commerciële productie, en had dus sowieso al een enorme "start jump" moeten maken om überhaupt als serieuze producent gezien te worden in een reeds extreem harde, zwaar competitieve internationale context. Zeer waarschijnlijk zal de in vele jaren uitgekristalliseerde roll-to-roll techniek van Helianthos dus ook mogelijk nooit meer het commerciële stadium gaan bereiken. Vergeet daarbij s.v.p. ook niet dat zelfs het extreem zwaar financieel gesteunde (Amerikaanse) Nanosolar met veel hoger rendement hebbende CIGS dunnelaag roll-to-roll techniek nog steeds geen significante commerciële output heeft laten zien...

Vattenfall/NUON claimt dat ze maar liefst meer dan 150 spelers in de PV-business hebben bevraagd gedurende ruim 18 maanden (!) of ze wilden participeren. Er was, in de taal van het persbericht "not sufficient interest" om te investeren. Maar daar was ik een jaar geleden al bang voor.

Het was allemaal dus voor Helianthos too little, too late, moeten we met pijn in het hart constateren. Conclusie: de "R&D" fabriek in Arnhem, nog zo trots geopend op 24 juni 2009, gaat dicht (wanneer is nog onbekend). En voor de werknemers daar wordt een sociaal afvloeiingsplan in elkaar gezet. Volgens Helianthos zelf (document in bezit van Polder PV, uitnodiging van de verderop genoemde conferentie in Shanghai) zouden er maar liefst 65 mensen in de pilot plant werken (herfst 2010). Financieele Dagblad had het op 21 mei 2010 zelfs over 75 medewerkers. Energeia berichtte vandaag echter weer over 61 mensen waarvan 52 in loondienst (9 extern), en NOS Nieuws had het over 60 mensen die hun baan zouden verliezen. Lako & Beurskens tenslotte hadden in hun december 2010 rapport over mogelijke aantallen medewerkers in duurzame energie in Nederland, gepubliceerd door ECN (pdf), slechts 35 medewerkers geschat.

Het "kostenplaatje"
NUON claimt zelf sinds medio 2006, toen ze het Helianthos project overnamen van chemie reus AKZO, (financiële details werden niet geopenbaard) 85 miljoen Euro te hebben geïnvesteerd. Dat is echter lang niet alles. Provincie Gelderland zal zich ook ernstig verslikken, want die heeft zelf volgens de SP 7 miljoen Euro geïnvesteerd (wat deel van de beruchte, en "hoch-brisante" verkoop NUON aan Vattenfall deal was en wat de provincie terug zal krijgen, zo meldt de Gelderlander). En er zou in totaal al zo'n 33 miljoen Euro belastinggeld - zowel Nederlands als Europees - in Helianthos zijn gestoken (link SP site). EL&I claimt echter bij monde van Minister Verhagen (kamerbrief van 8 november 2010), dat er vanaf 1997 door zijn ministerie "diverse" subsidies zouden zijn toegekend met een totaal van 20,6 miljoen Euro sinds 1997. Waarvan 17,3 miljoen Euro "in rechte vast" zou staan (lees: opeisbaar???). Hierbij worden dus nog niet "andere" bijdragen genoemd, zoals - geclaimd door SP - van de Europese Unie.

Last but not least. In 2010 werd door het onder Economische Zaken (EL&I) vallende Agentschap NL nog een zogenaamde subsidie in het kader van "Innovatieve systemen voor de integratie van zon-PV technieken in de gebouwde omgeving" onder het SBIR ("Small Business Innovation Research") programma gegeven aan het gezamenlijke Helico project van Vattenfall/NUON-Helianthos en Icopal (een combinatie van dakbedekking met geïntegreerde Helianthos folie). Voor het (toegekende) projecten overzicht zie deze pagina op de website van Agentschap NL. Ik ben benieuwd of EL&I dat subsidiegeld voor "innovatie" (ook) nog terug zal gaan krijgen of vorderen.

Helianthos is in 1997 door AKZO opgestart, in 2000/2001 samen met Shell verder gegaan (samenwerking werd in 2004 beeindigd), en in april 2006 aan NUON verkocht. Managing Director Gert Jan Jongerden had in oktober van 2010 nog een zeer gedetaileerde presentatie op een door Agentschap NL georganiseerde bijeenkomst voor samenwerkings-projecten tussen Nederlanse en Chinese bedrijven gegeven. Dat door NL Energie & Klimaat (NL E&K) georganiseerde Sino-Dutch Solar PV Seminar werd gegeven tijdens de World Expo in Shanghai. De uitgebreide presentatie van Jongerden is op de website van EL&I's Agentschap NL te vinden (pdf downloaden van deze pagina).

U moet niet gek staan te kijken dat er weer de nodige "kamervragen" over het zoveelste doodlopende stukje zonnestroom geschiedenis in Nederland zullen worden gesteld aan "innovatie" minister Verhagen...

*Efficiëntiesprong (nagekomen)
Het aanvankelijke product van Helianthos was met amorf silicium samengesteld, wat een zeer bescheiden omzettingsrendement kent. Echter, er is een kersverse link naar een interessante publicatie verschenen op de website van de EU PVSEC. Een verslag van een bijdrage die op 6 september 2011 in Hamburg tijdens die conferentie is geleverd. Helaas is de publicatie zelf nog niet beschikbaar, maar de bijdrage heeft de zeer veelbelovende titel "Transfer of 9% a-Si/µc-Si Tandem Technology to Roll-to-roll Production for Large Area Flexible PV Laminates". En de spreker was ene E.A.G. Hamers, van ... Helianthos, Arnhem, The Netherlands. Blijkbaar is het bedrijf dus al in staat gebleken om een rendement van 9 procent te halen met hun technologie (let wel: met een combinatie van amorf en microkristallijn silicium). En kunnen ze die zeer veelbelovende techniek nu desondanks niet vercommercialiseren als Vattenfall inderdaad Helianthos ten grave zal gaan dragen. Nu we dit weten, maakt dat de beslissing van Vattenfall wel heel erg zuur...

Reacties uit het veld (u kunt die alsnog naar me toe sturen):

• "Als je op het verkeerde paard wed zit je met een strop van ~ € 85.000.000.00!! Blij dat ik bij ze weg ben." (titel e-mail: NUON SLUIT HELIANTHOS !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! )
• "Hopelijk gaat niet alle technologie verloren ... alle hoogwaardige technologie in de fabriek is [straks] gereduceerd tot de kiloprijs van ijzer ... erg triest!"

Eerdere bijdragen over Helianthos op Polder PV:
Het niet vertelde Helianthos verhaal (10 november 2010)
NUON gaat Helianthos in de praktijk brengen (20 juni 2008)
Minisymposium "Zonnestroom, hoe nu verder" (verslag 28 feb. 2008, onder hoofdje Rutger Schlatmann)

Bronnen:
http://www.nuon.com/press/press-releases/20060407/nuon-eyes-solar-energy-breakthrough.jsp (persbericht 7 april 2006, waarin NUON aankondigt het Helianthos project van AKZO over te nemen)
http://www.nuon.com/press/press-releases/20090624/ (24 juni 2009: officiële opening van de "first test plant for the production of flexible solar cells in the Netherlands")
http://www.nuon.com/press/press-releases/20110908/helianthos-solar-cell-foil-development-stopped.jsp (8 september 2011: Vattenfall/NUON kondigen aan dat Helianthos project wordt opgegeven)

http://www.gelderlander.nl/voorpagina/arnhem/9440372/Nuon-sluit-Helianthosfabriek-in-Arnhem.ece (8 september 2011, Gelderlander meldt dat de fabriek al in 2011 zou sluiten)
http://tinyurl.com/3u8y7j7 (8 september 2011: verkorte link naar eerste reactie van Paulus Jansen van de SP. Of zijn oplossing, bemoeienis van het kabinet om een doorstart van Helianthos mogelijk te maken enig effect zal gaan hebben, heeft Polder PV een zwaar hoofd in)
WOB verzoek De Gelderlander - documentatie (26 mei 2011: Uitgebreid dossier Helianthos opgevraagd door De Gelderlander bij Provincie Gelderland, pdf van 138 pagina's, 68 Megabyte groot)
http://sis.prv.gelderland.nl/brondoc/PS/2011/ANTWOORD/SIS_9594.PDF (17 mei 2011: interessant document met vragen aan en antwoorden van Gedeputeerde Staten van Provincie Gelderland over de randvoorwaarden van de 7 miljoen Euro voorschot die door de provincie in 2008 en 2009 aan NUON voor Helianthos is betaald. Pikant: er zou een voor de Provincie kosteloze test-installatie op het Provinciehuis van Gelderland door Helianthos worden aangelegd...)
http://www.icopal.nl/Press_Centre/Archive/2010/Persbericht_Zonnefolie_IKEA_Duiven.aspx (16 september 2010: Plannen van SBIR subsidie partner, de Deense Icopal Groep, en Helianthos om in het najaar van 2010 een geïntegreerd zonnefolie dak op de IKEA vestiging in Duiven aan te gaan brengen van driehonderd vierkante meter met de simpele "amorf-silicium" variant wat - foutief omschreven, omdat het a-Si/micromorf-Si betreft - een "wereldrecord" voor die vorm zou hebben, gesproken wordt van 9,1%)

http://www.detechnologiekrant.nl/00/tk/nl/0/nieuws/4091/Akzo_Nobel_gaat_Helianthos_verkopen.html (korte historie van het Helianthos avontuur tot de verkoop aan NUON)

8 september 2011: Italië nu wel "officieel" door de 10 GWp cumulatie PV-capaciteit?. Hopelijk hebben diegenen die bij de marktwaakhond GSE de data invoeren waarmee de zogenaamde "contatore fotovoltaico" wordt gevoed hun werk ditmaal wel correct gedaan. En is, op wat rimpelingen van de data na in de middag/avond van 7 september 2011, met redelijk grote waarschijnlijkheid, de magische drempel van 10 Gigawattpiek aan opgesteld, netgekoppeld, zonnestroom kWh producerend, en bij GSE officieel ingeschreven PV-vermogen in Italië een feit.

Zo wordt duidelijk uit dit tabelletje van gegevens in de door mij opgeslagen screendumps van die "zonnestroom capaciteit teller" gedurende 7 september en kort daarna (laatste screendump gemaakt om 00h01 op 8 september 2011):

In de middag van 7 september 2011 maakte ik om ongeveer half vier een screendump waarbij de contatore fotovoltaico voor het totaal van alle vier de zonnestroom regelingen (Conto Energia I tm. IV) nog op 9.964,4 MWp stond. De volgende screendump maakte ik ongeveer om kwart voor elf 's avonds, en toen was de teller de magische 10 GWp reeds net gepasseerd (geel veld rechts in de figuur, teller op 10.019,901 MWp beland).

Ook zichtbaar zijn de afzonderlijke gegevens voor de laatste 2 regelingen, CE III resp. CE IV. De een zeer kort leven beschoren CE III is officieel al lang afgesloten, maar nog steeds verwerkt GSE data voor die regeling (groeit nog langzaam, er is al een spectaculair volume van ruim anderhalve GWp in geaccumuleerd). CE IV is nog steeds open, maar sinds deze op 1 juli 2011 werd gestart, is er al binnen ultrakorte tijd een gigantisch volume van 1,7 GWp in opgenomen, met nog geen zicht op een einde.

<<< Klein stukje van pagina 3 van een 51 bladzijden grote pdf, "Elenco C", met een onafzienbare hoeveelheid grote PV-installaties die allemaal in Italië naar de felbegeerde invoedings-vergoedingen onder het Conto Energia regime dingen. Er staan verbijsterende installaties bij, zoals het hier door mij gemarkeerde exemplaar, een 26,26 MWp grote kneiter van de firma Lira PV srl, in Lanuvio, Lazio regio. De "eenheid" in de gemarkeerde kolom is in kW... Zo zijn er nog vele te vinden, de MWp-en vliegen je hier om de oren. En: er is nog een lijst, "Elenco A"... © GSE

Zeker is dat de Italiaanse politici zich weer helemaal te pletter zullen gaan schrikken van de enorme hoeveelheden officieel ingeschreven installaties (die allemaal via de - lucratieve - invoedingstarieven uitbetaald moeten gaan worden, 20 jaar lang). En de toekomst van het incentive regime voor zonnestroom staat in Italië (wat ook al meegesleurd dreigt te worden in de Eurocrisis) dan ook beslist op drijfzand. Want er gaat nog veel meer bijgeschreven worden bij GSE, waar ook nog twee gigantische lijsten circuleren met "mogelijk nog in te voeren installaties". Daar zitten heel veel grote systemen bij... Italië is mogelijk zelfs al wereldkampioen bijgeplaatst vermogen in de periode 2010-2011. Topmaand voor netaansluitingen was volgens Photon (augustus nummer van 2011) april 2011, met 1.698 MWp nieuw aan het net (voorlopige cijfers). Dat is niet heel erg veel meer verwijderd van het mondiale record van 2,1 GWp in juni 2010 in Duitsland...

Zie ook het vorige artikel met de "10 GWp die niet de echte was".

Zie ook: Eleuteri, S. (2011). Unübersichtliches Wachstum. In Italien sind Photovoltaikanlagen mit einer Leistung von 8,5 Gigawatt installiert. - Photon 8/2011: 26-28.

7 september 2011: Actieve oostblokkers lusten ook pap van zon: strooien met 20 MWp PV-centrales. De aandacht voor realisatie van grote zonnestroom projecten is lang - terecht - uitgegaan naar de westerse wereld, waarbij Europa en Noord Amerika centraal stonden. Daar werd immers het gros van de grootste projecten daadwerkelijk gerealiseerd (zie o.a. de PVResources.com site voor talloze voorbeelden). Echter, steeds meer landen en bedrijven hebben het zelf op (laten) wekken van zonnestroom inmiddels ontdekt. En ook in ons tot voor kort "onbekende" landen begint men inmiddels hard van bil te gaan. Tot nu toe vrijwel verzwegen is het "voormalige oostblok". Daar gebeurt - helaas - nog steeds vrij weinig, maar uitzonderingen bevestigen de regel. Polder PV heeft wel al in een eerder stadium bericht over plannen voor een dunnelaag module fabriek door de Russische producent Renova (13 okt. 2010), en een met die modules te bouwen PV-project bij Kislovodsk Spa in het noordelijk deel van de Kaukasus regio (7 dec. 2010), waar ik echter nog geen vervolg van heb vernomen (bijvoorbeeld, of het al is gerealiseerd). Verder zijn met name Tsjechië (markt die op het punt van instorten staat bij de grote projecten) en Slowakije actief.

Die "regel" wordt inmiddels ook op grootse wijze verder naar het oosten, in de Ukraïne overtreden. Die voormalige Sovjet republiek die vooral bekend is geworden door de grootste civiele atoom catastrofe ter wereld, de ontploffing van de grafiet reactor bij het niet ver van de grens met Wit-Rusland (Belarus) gelegen Chornobyl (vaak in de westerse pers als Tsjernobyl geschreven), in 1986. Die verschrikkelijke atoomramp vond plaats in het noorden van die pas sinds 1991 onafhankelijke republiek. Inmiddels zijn er enkele persberichten gepubliceerd door het in Wenen, Oostenrijk zetelende bedrijf Activ Solar, die in het zuiden van dat land, en wel op het zeer zonnige schiereiland de Krim (Crimea, noord kust Zwarte Zee), tot daadwerkelijke realisatie van grote PV-projecten is overgegaan. Naast PV-project ontwikkelaar is Activ Solar via hun dochter onderneming PJSC Semiconductor Plant ook actief in de fysieke productie van silicium, al sinds 1964 (in Zaporozhye, Ukraïne). De staf lijkt te zien aan het arbeidsverleden van de medewerkers van een hoog niveau te zijn en een uitgebreide internationale ervaring te hebben.

2,5 MWp warmlopertje
Op 29 september 2010 repte Activ Solar van het eerste "large-scale" PV-project in deze zon-rijke regio van de Ukraïne (tot ongeveer 1.350 kWh/m² instraling per jaar, niveau "vergelijkbaar met dat in noord Italië"). Ze hadden toen een 2,5 MWp vrijeveld installatie gerealiseerd met 11.060 kristallijne modules (plm. 226 Wp/stuk) bij het dorp Rodnikovoye, mogelijk refererend aan het op Google Maps zichtbare Rodnykove wat naast een klein vliegveld ligt op 3 km. NNW van de hoofdstad van de autonome republiek Crimea, Simferopol. Deze netgekoppelde centrale is in het bezit van een "purchase agreement", ontleend aan een "Green Tariff Law" in de Ukraïne. Een vast feed-in tarief (hoogte onbekend, maar gezien de toon van het persbericht zeer attractief). Een jaarlijkste opbrengst van 3.228 MWh is voorzien, wat een zeer hoge specifieke opbrengst van 1.291 kWh/kWp.jaar zou inhouden. Er wordt daar gerekend met een emissie reductie van 2.615 ton CO2/jaar, wat zou betekenen dat er voor die regio wordt gerekend met een vermeden uitstoot factor van 810 gram CO2/kWh (in Nederland wordt door Agentschap NL met 581 gram CO2/kWh nog niet geleverd aan de eindverbruiker gerekend met als ijkjaar 2008). Uitbreiding van dit nog relatief kleine project was toen al voorzien...

^^^ Project lokatie van Ohotnikovo waar al 40 MWp is gerealiseerd, en wat tot 80 MWp zou moeten worden uitgebreid (een van de grootste PV centrales van Europa, als je Ukraïne daar toe rekent). Ook de andere genoemde zonnestroom projecten liggen op het Krim schiereiland. Op het Google Map kaartje heb ik ook de lokatie van het onfortuinlijke Chornobyl kerncentrale complex aangegeven, helemaal in het noorden van de Ukraïne (tegen Wit-Rusland/Belarus aan). Kaartje © Google Maps

Eerste 20 MWp blok klaar...
... en die uitbreiding werd in de vorm van een "begin 2011 opgeleverd" 7,5 MWp project in het persbericht van 6 juni 2011 afgespijkerd (er is in Rodnikovoye dus 5 MWp bij gekomen, totaal 33.800 modules op 15 hectare grond).

In hetzelfde persbericht kondigde Activ Solar trots de afronding aan van de eerste fase van hun monster project, ook op de Krim. Hun 90.000 kristallijne modules tellende Omao Solar 20 MWp PV-centrale was net opgeleverd bij het dorp Ohotnikovo, op een terrein van 40 hectare. Geschatte jaaropbrengst 25.000 MWh (1.250 kWh/kWp.jaar). Het dorp ligt aan een baai aan de westkust van het schiereiland, NW. van de hoofdstad. Met deze nieuwe fase zouden zo'n 400 banen in de constructie sector zijn gemoeid. Aan de volgende fase werd al gewerkt, waarbij een fors bouw tempo van 5.000 modules per dag (> 1 MWp/dag) werd geclaimd. Wat als "byzonder" werd gezien voor een op PV-gebied nog "maagdelijk" land als de Ukraïne. Zo byzonder is dat natuurlijk niet helemaal. Opbouw systemen voor vrije-veld installaties zijn al sterk gestandaardiseerd en zo eenvoudig mogelijk gemaakt in de loop van de jaren, juist met het oog op besparing op arbeidsloon (en grondstof kosten, alles zo eenvoudig mogelijk). En als het personeel goed is geïnstrueerd en gemotiveerd is, kan het rap gaan bij de bouw van zo'n installatie in het vrije veld. Uiteraard zijn aansluitingen van de elektra etc. voorbehouden aan gespecialiseerd personeel. Daar werd verder niet over gerept.

Sprong in het diepe: op naar 80 MWp...
In het bericht van 9 augustus 2011 werd gesteld dat de eerste 20 MWp grote Omao Solar (PV) centrale in juli aan het net was gekoppeld, en dat het volgende blok van 20 MWp reeds zou zijn gebouwd en in de daar op volgende weken zou worden opgeleverd. Ook werd aangekondigd dat het totale project op deze lokatie maar liefst 80 MWp groot zou gaan worden, in 4 blokken van elk 20 MWp. Het volledige project zou in totaal zo'n 360.000 modules gaan omvatten op 160 hectare (oppervlakte van 207 voetbalvelden). De fysieke productie zou zo'n 100 GWh/jaar gaan bedragen (rekenfactor: 1.250 kWh/kWp.jaar als specifieke opbrengst) en 80.000 ton CO2/jaar aan uitstoot voorkomen. Gestreefd wordt naar afronding van het Ohotnikovo project voor het eind van 2011.

^^^ Impressie van eerste fase van het gigantische Ohotnikovo project. Modules in twee rijen boven elkaar geplaatst op vaste frame opstelling. Regelmatige onderbrekingen in de rijen geven de omvormer station lokaties weer. Ruimte genoeg voor meer, op dat mooie Krim schiereiland... Foto © Activ Solar (project referentie pagina)

Nu "we" toch bezig zijn, trek in nog zo'n project...
En nog geen 8 dagen later alweer een persbericht (17 aug. 2011). Activ Solar gaat, terwijl Ohotnikovo nog "full-speed" gaat, op een andere lokatie op de Krim alweer een megaproject trekken. Sterker nog, de eerste fase van 20 MWp bij het dorp Perovo, is al afgerond, en ook dat zou een "multi-phased" project moeten gaan worden (lees: meerdere blokken van 20 MWp, hoeveel nog niet duidelijk). Mogelijk wordt met de lokatie het dorp Perove aan de zuidwestrand van Simferopol bedoeld, en zou de lokatie wellicht het Zavodske Airfield kunnen betreffen? De eerste fase bevat 88.000 mono- en multikristallijne modules (merk onbekend), is opgesteld op 40 hectare, en zou volgens het persbericht "the largest single-row PV system installed in the region" zijn (for whatever that is worth). Het systeem zou 26.500 MWh/jaar moeten gaan produceren, wat een hogere specifieke opbrengst inhoudt dan bij de eerdere projecten: 1.325 kWh per opgestelde kWp aan STC vermogen per jaar.

Voorlopig resultaat
7,5 (Rodnikovoye) + 80 (aannemend dat Ohotnikovo helemaal wordt gerealiseerd) + 20 (Perovo) = 107,5 MWp. Dat is al zo'n beetje het volume wat al die jaren sinds de vorige eeuw in Nederland is geaccumuleerd. Door 1 bedrijf. Ik zeg: gaat zo voort met uw zonnige Activiteiten!

http://www.activsolar.com/

6 september 2011: Frankrijk steeds harder flirtend met zonnestroom: eerste jaarhelft 2011 599 MWp extra aan het net. Van het zonnige Frankrijk wordt veel verwacht op het vlak van realisatie van zonnestroom capaciteit. Vooral vanwege de onder zware druk staande wereldmarkten Duitsland en - zeker binnen afzienbare tijd - Italië. Is het land er "klaar" voor, voor een enorme groei van de eigen markt? Dat valt nog te bezien, in ieder geval wat het begrip "GWp" (Gigawattpiek, 1 GWp = 1.000 MWp) betreft. De overheid, die voorlopig helaas nog wel "even" tot over de oren in de pimpelpaarse atoomstroom blijft zitten, is, laten we het netjes zeggen, "nogal wispelturig" gebleken waar het de beleidsmatige ondersteuning betreft van, met name, zonnestroom.

Zo is er een moratorium geweest op de uitbetaling van feed-in tarieven voor grote installaties omdat de regering een stortvloed aan "speculatieve" grote PV-projecten op zich af zag komen. Wat natuurlijk hun eigen schuld was, want de incentives (invoedingstarieven) waren in dat zonnige land veel te hoog gesteld (ze zijn trouwens voor zogenaamde BIPV toepassingen zelfs gestoord hoog). En dan krijg je vanzelf, in combinatie met een gigantisch overschot aan zonnepanelen op de mondiale markt, een "dreigende run". Op het land met de beste perspectieven voor interessante "internal rates of return" voor talloze projectontwikkelaars. Of wat de economen daar allemaal wel niet voor mooie termen voor verzinnen.

Neen, een echt gigantische markt zal Frankrijk waarschijnlijk niet gaan worden, daarvoor zitten de Parijse machthebbers te diep in de valstrikken van de kernsplijt business opgesloten. Tenzij er zelfs op dat vlak iets structureel gaat veranderen. We leven immers in tijden waarin alle ankers zijn losgeslagen. Dus wie weet, krijgen ze zelfs in La Grande Nation het in hun bol. Daar ga ik voorlopig niet van uit, maar er is beslist een interessante ontwikkeling gaande op het vlak van die voor de Parijse machthebbers "verontrustende" decentrale optie, zonnestroom.

Forse marktgroei
Ondanks het genoemde tijdelijke moratorium blijkt de Franse markt gewoon flink te zijn doorgegroeid sinds ik daar over rapporteerde (bericht 30 mei 2010), en gaat het een van de grote Europese PV-markten worden. Zo maakt een kijkje in het tweede "Tableau de bord éolien-photovoltaïque" van het Commissariat Général au Développement Durable van dit jaar ons duidelijk. Dat statistisch overzicht, wat eenmaal per kwartaal verschijnt (en lastig is te vinden in de brei aan Franstalige documenten) geeft de markt afzet ontwikkelingen voor zowel windenergie als voor zonnestroom weer. Uitgesplitst per Franse regio, en, niet te veronachtzamen, inclusief de beroemde overzeese gebiedsdelen, de DOM-TOM's.

^^^ Symbolisch plaatje? Detail van de accumulatie van gerealiseerde, aan het net gekoppelde zonnestroom capaciteit in de afzonderlijke regio van Frankrijk, eind juni 2011. Grotere bollen betekent meer capaciteit. Opvallend verschil met een vorig door Polder PV getoond plaatje is de zeer sterke toename in de Atlantische kust regio (naast natuurlijk voortdurende groei in het zonnige zuidoosten en zuidwesten). Corsica (rechtsonder) valt wat tegen, want het heeft grote potentie. In Les Landes (links-onderaan) is een van de grootste PV-projecten van Frankrijk gerealiseerd (Gabardan). Let op dat de meest decentrale optie van elektriciteitsopwekking het verst van het op centralistische (infra)structuren berustende centrum van de macht - Parijs - het grootste succes lijkt te hebben... Een voor Franse begrippen dus welhaast symbolisch plaatje van "les temps changent"...

De feiten
In Frankrijk werd er in het eerste halfjaar van 2011 (tot en met juni) een respectabel nieuw vermogen van 599 MWp aan PV-installaties aan het net gekoppeld ("puissance raccordée"). Dat was 143% meer dan het nieuwe netgekoppelde volume in de eerste jaarhelft van 2010, volgens het CGDD. Het eind 2010 nog gerapporteerde (maar vermoedelijk nog hoger wordende) 1.025 MWp grote geaccumuleerde volume (Frankrijk incl. DOM-TOM's) groeide tot een capaciteit van 1.679 MWp eind juni 2011, bijna 64% meer (in een half jaar tijd). CGDD heeft het echter over een groei van "maar" 55%, dus vermoedelijk rekenen ze voor eind 2010 al met een bijgestelde geaccumuleerde capaciteit van ongeveer 1.083 MWp. In totaal zouden eind juni 2011 al 207.766 PV-installaties fysiek werkend zijn opgeleverd. Met een gemiddeld vermogen van 8,1 kWp per installatie.

Van het totale vermogen in Frankrijk bevond eind juni 2011 186 MWp zich in de DOM-TOM's ("Départements cq. Territoire Outre Mer"), een zeer respectabele 11,1% van het totale volume. Daar is wel wat minder groei gerealiseerd dan in eerdere jaren. Het eerste halfjaar gaf nog maar 35 van de 599 nieuwe MWp-en te zien in de overzeese gebiedsdelen, 5,8%. Het oostelijk van Madagaskar gelegen eiland Réunion is en blijft heer en meester bij de DOM-TOM's, met maar liefst 96 MWp van de 186 MWp accumulatie overzee (52%), verdeeld over 1.488 installaties (maar liefst 65 kWp gemiddeld per systeem, er zijn verschillende grote PV-parken daar gerealiseerd).

De regio op het vasteland van Frankrijk (als geheel "Métropole" genoemd) met het hoogste aandeel aan PV-capaciteit blijft PACA (Provençe-Alpes-Côte d'Azur), met 197 MWp accumulatie. Rhônes-Alpes (149 MWp) heeft echter het meeste aantal installaties (30.080 t.o.v. de 23.749 van PACA). De grootste groeier op het vasteland was het eerste halfjaar van 2011 wederom PACA, op een gedeelde eerste plaats met Midi-Pyrénées, elk met 75 MWp nieuwe capaciteit aan het net. Maar op de voet gevolgd door de regio Aquitaine, met 72 MWp. Het is sowieso opvallend dat met name de aan de Atlantische kust grenzende regio, en de aan de Pyreneeën grenzende departementen zeer fors zijn gegroeid, zoals het kaartje in het overzicht goed laat zien (vergelijk met het kaartje in het artikel van 30 mei 2010!).

^^^ (Note: new capacity end of June 2011 599 MWp for the first half year of 2011). Grafiek gemaakt m.b.v. de marktgroei data gepubliceerd door EPIA (tm. 2010) resp. CGDD (eerste 2 kwartalen van 2011). Getoond wordt de accumulatie van opgesteld vermogen aan het eind van het getoonde tijdvak (gele kolommen voor hele jaren, oranje voor twee eerste kwartalen van 2011), resp. de bijbouw per jaar (rode kolommen) cq. voor het eerste kwartaal en de eerste jaarhelft van 2011 (bruine kolommen). Eind juni 2011 was er al 1.679 MWp aan het net aangesloten. In de eerste jaarhelft van 2011 was reeds 599 MWp nieuw aan het net gekoppeld dat jaar, en gaat gegarandeerd 2010 (719 MWp nieuwbouw) met een veel hoger nieuw jaarvolume worden gepasseerd.

Grote installaties
In het kwartaalbericht wordt ook gewag gemaakt van de bouw van grote PV-installaties. Van die "installations de grande puissance", volgens de normen van CGDD groter of gelijk aan 250 kWp zijn in beide eerste kwartalen van 2011 elk 47 stuks aan het net gekoppeld, met gezamenlijke vermogens van 98 resp. 91 MWp. Die maken bij elkaar dus zo'n 32% van de nieuwbouw in de eerste jaarhelft uit, een forse bijdrage. Mogelijk heeft daarbij ook nog een deel van het oorspronkelijk als 76 MWp grote Gabardan centrale geplande project in Les Landes gezeten (zie bericht van 16 juli 2010). Op de website van EDF zelf (dochter EDF Energies Nouvelles) is te lezen dat van een 67 MWp groot deel van dat (totale?) Gabardan project er 58 MWp reeds aan het net gekoppeld zou zijn, en dat de werkzaamheden daar in 2011 zullen worden beeindigd (zie deze link). Pikant detail: "onze" ASN Bank heeft in het eind 2010 reeds opgeleverde deelproject Gabardan 2 (11,7 MWp) via het DIF Infrastructure II fonds een financieel belang genomen van 17,5 miljoen Euro (bericht op ASN website onder hoofdje "Financieringen via de ASN Bank"). Mogelijk dat beide projecten bij elkaar tot een volume van zo'n 79 MWp zouden gaan komen?

Nog een wachtrij van formaat
In het CGDD document voor het laatste kwartaal voor 2010 werd de nog niet aan het net gekoppelde PV-capaciteit vermeld die klaar staat om mee te liften met de lucratieve Franse invoedingstarieven. Dat is ook een "respectabel" volume. Of die projecten ook daadwerkelijk zullen worden gerealiseerd is nog niet duidelijk. Maar als het vooruitzicht van een lucratieve business-case (met bijvoorbeeld goedkope Chinese modules) helder is, zal er ongetwijfeld veel van doorgaan. Eerst nog even een handtekening van een beambte zien te ritselen... Het ging eind 2010 om maar liefst 4.108 MWp verdeeld over 75.015 installaties in de pijplijn. Blijkbaar vonden de auteurs die vermelding een beetje te onrustbarend worden, en is dat aparte tabelletje niet meer te vinden in de kwartaal rapportages voor 2011...

EPIA voorspelt in hun marktprognoses voor Frankrijk een haalbaar volume van 1.000 tot 1.250 MWp voor 2011 (Global Market Outlook for Photovoltaics until 2015, downloaden hier). Het kan zelfs best meer gaan worden als de omstandigheden in de tweede jaarhelft nog gunstiger worden voor Franse - en niet Franse - investeerders in zonnestroom. Daar staat uiteraard wel een dreigende nieuwe recessie tegenover, als de Eurocrisis zich gaat verdiepen en alle vertrouwen in financiële producten alweer zwaar op de proef zal worden gesteld...

Wind versus PV
Ook aardig om te vermelden is een vergelijking met de ontwikkeling van windenergie in dezelfde statistiek. Er is tot en met medio 2011 6.253 MW aan windvermogen in Frankrijk (incl. DOM-TOM's) opgesteld/netgekoppeld, maar er is slechts 340 MW aan nieuwe installaties in het eerste halfjaar van 2011 aan het net gegaan, tegenover de reeds genoemde 599 MWp aan nieuwe zonnestroom capaciteit. Het nieuwe windvermogen ligt fors lager dan in dezelfde periode vorig jaar, en lijkt het niveau van 2008 te hebben bereikt (zie grafiek in het pdf document). Ook hieruit blijkt duidelijk dat PV hard kan groeien, ondanks het feit dat het moet worden opgebouwd uit zeer kleine "elementen" genaamd zonnecellen en daarmee te construeren zonnepanelen. Wat natuurlijk ook niet verbazingwekkend is. Want i.t.t. bij windenergie is zonnestroom werkelijk "bijna overal" toepasbaar, in alle mogelijke schaalgroottes. En stuit het zelden op de "typische" bezwaren waar windenergie helaas maar al te vaak mee wordt geconfronteerd (tijdens een fietsvakantie door zuid-oost Frankrijk stuitten we af en toe op felle protest kreten tegen nieuwe windturbine parken). En als de zonnepanelen dan ook nog fors goedkoper worden (een trend die bij windenergie veel langzamer gaat), kan het heel erg hard gaan met de uitbouw.

Zelfs in atoomstaat Frankrijk. Polder PV is erg benieuwd naar wat het tweede halfjaar van 2011 gaat brengen in het land van E.D.F., Areva, en talloze gaulleaanse kernsplijt betonkoppen. Wie weet kan er binnenkort wel eentje van het net daar wegens "ontoelaatbaar in de weg zitten van de duurzame stroom revolutie". Alleen nog eventjes wat verzinnen voor de waanzinnig radioactieve rotzooi die zo'n afgeschreven nuke achter zal laten voor xxx generaties arme mensen...

http://www.developpement-durable.gouv.fr/IMG/pdf/CS244.pdf (rapport tweede kwartaal cq. eerste halfjaar 2011, voor zowel wind- als voor zonnestroom capaciteit. Let op dat gepubliceerde cijfers altijd nog naderhand kunnen worden bijgesteld.)

6 september 2011: CertiQ update augustus 2011. Gaap: + 1,72 MWp. Het rustig voortkabbelen van de maandelijkse CertiQ cijfers begint hier tot "gegaap" te leiden. Er gebeurt daar weinig byzonders met de "harde" cijfers voor de realisatie van duurzame energie in Nederland. De al jaren klinkende gebruikelijke boodschap luidt: de gecertificeerde duurzame stroom productie in Nederland stijgt weliswaar. Maar de stijging is van het niveau slak op houten klompen als je dat met de voortrazende buurlanden vergelijkt. Vandaar dat het ook zo vreselijk, pijnlijk stil blijft in Den Haag op dat vlak. Daar wil je natuurlijk helemaal niet mee te koop lopen, met zo'n voortdurend povere "prestatie" in dat ooit zo "vooruitstrevende", doch inmiddels tot de Middeleeuwen terug gekeerde NEEderland...

Zo ook, uiteraard, met zonnestroom. CertiQ schreef slechts 195 nieuwe PV-systeempjes bij in augustus, met een gezamenlijk vermogen van 1,72 MWp. Neerkomend op een gemiddelde installatiegrootte van slechts 8,8 kWp. Dat blijft allemaal teleurstellend laag, maar verrast niets gezien de blijvend deplorabele "incentive" omstandigheden in ons land. Ter vergelijking: bij de Duitsers werden in de "tegenvallende" maand mei (laatst beschikbare cijfers) 18.876 nieuwe installaties (of: brokstukken van zeer grote systemen) bijgeschreven bij Bundesnetzagentur. Totale nieuwe capaciteit alleen voor die maand: 370,7 MWp. Gemiddelde installatiegrootte: 19,64 kWp. Grootste installatie: 16,2 MWp Heideblick in Brandenburg (3 deel-installaties opgegeven). Dat tikt lekker weg, alleen die ene installatie al is een dikke factor negen maal zo groot als het totale bij CertiQ bijgeschreven volume in augustus 2011 (NB: er waren in mei 2011 zelfs 9 installaties met elk meer dan die 1,72 MWp per systeem in de BNA spreadsheet te vinden).

Toch zit er wel "een beetje" schot in de (Nederlandse) zaak, wat vooral in de grafiek met de voortschrijdende uitgifte van "Garanties van Oorsprong" zichtbaar wordt. Wat wel nodig is ook, want je kunt wel PV-systemen neerzetten, maar we willen allemaal dat er zoveel mogelijk kWh'tjes uit komen natuurlijk. Die "GVO's" zijn de papiertjes die nodig zouden zijn om de "groenheid" van uw kostbare, door een SDE installatie opgewekte zonnestroom te verzilveren in de vorm van "van Staatswege verstrekte" subsidie (die de meeste systeem eigenaren echter nauwelijks doorgronden, zie mijn SDE tabel). De betreffende SDE gelukkigen krijgen vervolgens echter niets voor de "groenheid" van hun oh zo duurzame zonnestroom installaties. Want die "groenheid" moet u weggeven aan een vage tussenhandelaar die er wellicht stiekem pimpelpaarse kernsplijters-opwek, of kolenzwarte stroom mee "vergroend". Weet u veel?

Uitgaande van de eerste 8 maandrapporten voor 2011, is er dit jaar tot en met eind augustus bijna 13 MWp aan nieuwe gecertificeerde zonnestroom capaciteit bijgeschreven op de CertiQ burelen. Let wel: dat is exclusief de niet-gecertificeerde, en dus niet bij CertiQ "bekende" capaciteit die al bijna de helft van de totale marktafzet zou kunnen bedragen, als je de CertiQ jaarcijfers van de laatste 2 jaar aftrekt van de beschikbare CBS jaarcijfers. Dus niet gek staan te kijken dat de totale marktgroei (nog excl. de WWZ actie, zie verder) zo'n 20 MWp heeft kunnen bedragen in de eerste helft van 2011.

Genoemde hard aangetoonde 13 MWp "gecertificeerd" volume in 2011 is verdeeld over 1.968 nieuwe bij CertiQ bekende installaties. Met dus een gemiddelde systeemgrootte van 6,6 kWp per stuk ("grote" installaties inclusief...). Let wel: dat geregistreerde officiële volume is dus al vrijwel gelijk aan de nieuwe capaciteit wat Wijwillenzon.nl van Urgenda claimde dat ze "even" zouden gaan realiseren (N.B.: mede in reactie op de rampzalig verlopende SDE regelingen...). Ik heb nog nergens bewijzen gezien die tonen dat de door WWZ begin dit jaar geclaimde 13-14 MWp (bericht Energeia van 18 februari 2011) ook daadwerkelijk al zijn gerealiseerd. Die 5 of 6 MWp aan particulieren afgezette systemen geloof ik wel, dat was het kloppende hart van de actie, en zou in de nazomer kunnen zijn afgerond. Maar al die WWZ installaties zullen (ook) nooit bij CertiQ bekend raken tenzij er ook nog eens SDE subsidie is beschikt (wat trouwens een volslagen bezopen wijze van oversubsidiëring zou zijn, maar dat zijn we in Nederland wel gewend).

In ieder geval zijn de nieuwe, blijvend tegenvallende cijfers van CertiQ door Polder PV als vanouds bijgewerkt voor zonnestroom. Omdat niemand anders in dit land dat doet...:

5 september 2011: Hogerhuis Japan: groen licht voor feed-in hernieuwbare energie. Een van de "eisen" van de op 26 augustus aftredende Japanse premier Naoto Kan was dat er een wet aangenomen zou gaan worden die invoedingsvergoedingen voor hernieuwbare energie zou gaan vastleggen. Om de eigen industrie een boost te geven en om de verpletterende afhankelijkheid van zowel fossiele als, vooral, nucleaire vormen van stroomopwekking te gaan verminderen. Kan is onder die "voorwaarde" afgetreden omdat de handelingsbekwaamheid van zijn regering tijdens en in de verschrikkelijke nasleep van de aardbevings-, tsunami- en Fukushima ramp fel werd bekritiseerd in het anders zo gezagsgetrouwe Land van de Rijzende Zon. Ook in Japan is de schokbestendigheid van de anders zo volgzame bevolking aan zijn grenzen gekomen. Er wordt een verandering van cultuur en optreden bij de regering geeist.

Of die Zon inderdaad zal gaan rijzen zoals de bedoeling schijnt te zijn, moet u trouwens nog steeds met een vaatje zout gaan nemen. Natuurlijk zal Japan, wat al zo'n beetje "sinds de prehistorie" bezig is met zonne-energie, en daarin zich bepaald niet onverdienstelijk heeft getoond (jarenlang waren Sharp, Kyocera, Mitsubishi e.a. heer en meester op dit gebied), beslist fors verder gaan groeien. Maar dat deed de Japanse markt al lang voor de nog steeds zeer actueel blijvende Nationale Ramp genaamd Fukushima: vorig jaar werd volgens EPIA in Japan een nieuwe capaciteit van maar liefst 990 MWp bijgeplaatst, wat volgens hen bijna 6% van de mondiale afzet was, en wat Japan als vierde groeimarkt op deze planeet bestempelde (na Duitsland, Italië, en Tsjechië, en vlak voor U.S.A.). En, belangrijk: het was alweer bijna het dubbele van de afzet in 2009, wat al meer dan het dubbele van het nieuwe volume in 2008 liet zien.

^^^ Niet altijd even geweldig aangebrachte PV-installaties bij burgers in Japan, wat deels ook te maken heeft met de vaak beperkte dakruimte (dan zo maar...). Deze foto kwam van de website van de Japan Photovoltaic Popularization Association (JPVA), al van 2006. Ze lijken niet meer actief, gezien deze web pagina.

Volgens een interessant document op de website van METI (link onderaan), wordt verwacht dat er jaarlijks al zo'n half miljoen residentiële daken voorzien zouden kunnen worden van zonnepanelen. Daarbij moet echter wel direct worden gesteld dat de praktijk is dat het meestal om kleine installaties van een paar zonnepanelen gaat (figuur hieronder), omdat de residentiële daken in het met woonruimte woekerende Japan vaak klein zijn, uit diverse, lang niet altijd optimaal gerichte segmenten bestaan, vaak van allerlei obstakels zijn voorzien, en er dus nooit "grote" PV-installaties kunnen worden aangelegd op de meeste burgerhuizen (uitzonderingen zijn er uiteraard ook, Photon liet in hun Japan special in mei 2011 een dik 25 kWp groot systeem op de werk-woning van een tandarts in Aio zien). Ook zullen de installatiekosten aan de hoge kant zijn voor dat soort kleine installaties van slechts een paar kWp per stuk.

^^^ Segmentatie van de Japanse zonnestroom afzetmarkt ("shipment for domestic market", waarbij importen uit het buitenland waarschijnlijk marginaal zijn) volgens de nationale Photovoltaic Energy Association, JPEA. Duidelijk is dat de Japanse markt nog steeds wordt gedomineerd door het residentiële segment (zo'n 90%), maar dat de toepassing bij bedrijven sterk groeit. De verwachting is dat bij een goed en gebalanceerd gekozen feed-in regime, met name dit segment sterk zal kunnen gaan groeien. Met "appliance/consumer" wordt vermoedelijk het "autonome" marktsegment bedoeld, in de vorm van allerlei kleine apparaten die direct op zonlicht werken (al dan niet in combinatie met een klein accusysteem, in ieder geval waarschijnlijk niet netgekoppeld, i.t.t. de rest). Het is zelfs in het techno-minnende Japan een volstrekt ondergeschikt, nauwelijks "volumes" genererend marktsegment. Goed om u te realiseren bij deze grafiek: de zeer sterke groei van de nationale PV-markt is al in 2009 ingezet, twee jaar voor de Nationale Ramp van 11 maart 2011. Grafiek © JPEA (deze link).

Japan zat in ieder geval alweer dik twee jaar op een groei koers, na enkele slappe jaren (2006-2008) waarbij met name de absurde groei van de Chinese zonnepanelen productie in Europa terecht is gekomen. De jaarlijkse nieuwbouw in Japan zelf viel zelfs terug in 2007 en bleef in 2008 ongeveer op hetzelfde niveau. Pas in 2009 begon de Japanse markt weer duidelijk te groeien, zie grafieken.

^^^ Grafiek gemaakt m.b.v. data gepubliceerd door EPIA in hun Global Market Outlook for Photovoltaics until 2015 (download pagina). Groei van de Japanse zonnestroom markt (afzet in eigen land) van 2000 tot en met 2010, en prognoses van de te verwachten marktgroei onder 2 scenario's tm. 2015. Daarbij wordt door EPIA onderscheid gemaakt tussen een "moderate" groei zonder extra politieke incentives (blauwe kolommen en trendlijn met het zwevende gemiddelde), resp. een "door politieke maatregelen versnelde" groei (gele kolommen en trendlijn). Alleen voor de laatste optie heb ik de bijbehorende cijfers boven de kolommen gezet (grijze getallen voor de nog niet bekende jaren 2011-2015). Dit "extra groei" scenario zou uitkomen op een bijbouw van 2.500 MWp in het jaar 2015 (wat trouwens slechts een derde is van het nieuwbouw volume in Duitsland in 2010). NB 1: voor 2011 is door Bloomberg New Energy Finance een iets hoger jaarvolume voorspeld dan door EPIA, nl. 1,4 tot 1,6 GWp. NB 2: indien wordt uitgegaan van Japanse statistieken (zoals deze), dient men goed te beseffen dat er in die gevallen vrijwel altijd van het op 1 april startende "Japanse fiscale jaar" wordt uitgegaan. En niet van het "Europese" kalenderjaar wat op 1 januari start. Marktontwikkelingen kunnen dus een kwartaal zijn verschoven als men er van uit zou gaan dat die globaal door dezelfde prikkels zouden worden beïnvloed (wat natuurlijk ook niet zo is). Zeker in een extreem dynamische markt als de PV-sector kunnen er echter wel degelijk trend verschillen ontstaan en dus ook afgezette marktvolumes.. Dit is mogelijk de oorzaak van de verschillen in geregistreerde bijbouw tussen deze van EPIA data afgeleide grafiek, en het exemplaar zoals JPEA dat heeft getoond in de eerste grafiek in dit artikel.

^^^ Grafiek met de accumulatie van zonnestroom capaciteit in Japan per jaar van 2000 tot en met 2010, met aanvullende prognoses voor 2011-2015 en voor 2020. Gegevens ontleend aan data van EPIA, met de ook in de vorige grafiek genoemde twee groeiscenario's tot en met 2015. Het cijfer voor 2020 is de voorlopige "target" van de Japanse regering, 28 GWp aan opgestelde PV-capaciteit. Trendlijnen heb ik hier met een 6e-graads polynoom laten uitrekenen door Excel. Voor eind 2010 rekent Bloomberg met een opgestelde capaciteit van 3,68 GWp, wat 1,6% boven het getal van EPIA ligt. Bloomberg formuleert dat foutief als "Solar panels had capacity to produce about 3.68 gigawatts of power at the end of last year", omdat ze daarbij het opgestelde nominale STC vermogen van de PV-modules (een onveranderlijk getal) verwarren met de (continu veranderende) momentane output (AC vermogen van het hele systeem). Wat echter nooit continu het hele jaar door gelijk kan zijn aan dat opgestelde vermogen.

Feed-in wet aangenomen
Die koers zal uiteraard fors worden versterkt door het "post-Fukushima" tijdperk waardoor het uit twee "kamers" bestaande Japanse parlement, de Diet, een nieuwe koers zal gaan uitzetten die zeker het aandeel nucleair in de elektriciteitsmix zal doen verminderen (al zal dat allemaal waarschijnlijk veel langer gaan duren dan velen wensen). Dit zou gerealiseerd moeten worden door een stimulerend "feed-in programma" voor duurzame energie, zoals dat inmiddels in grote lijnen door zowel het Japanse Lagerhuis, House of Representatives (23 augustus 2011) als het Hogerhuis, House of Councillors (26 augustus 2011) is aangenomen. Japan heeft eigenlijk jarenlang slechts een "aankoop" incentive voor zonnestroom systemen gevoerd, en heeft pas de laatste 2 jaar een "kWh incentive" gehad. Daarbij werden echter uitsluitend de overschotten van de productie op residentiële daken voor 15 jaar vergoed en beslist niet de totale productie van de PV-installaties (die werd klaarblijkelijk grotendeels in huis geconsumeerd bij de meeste kleinschalige PV-installaties in Japan).

We moeten dan ook bij het enthousiasme over de aangenomen feed-in wet nog steeds voorzichtig blijven. Want er zijn nog geen harde tarieven voor de verschillende opwekkings-vormen van hernieuwbare elektriciteit vastgelegd door het Japanse parlement. Die zouden door het oppermachtige Industrie Ministerie (METI) moeten worden vastgesteld. En dat ministerie is altijd zeer nauw verweven geweest met de enorme industriële conglomeraten in Japan, die alweer gedaan hebben weten te krijgen (in de vorm van de grootste lobby, Keidanren*, waartoe ook de nationale energiebedrijven horen) dat de grootste stroom consumerende ondernemingen flinke kortingen tot wel 80% zullen krijgen op de te heffen "belasting" om alle aan hernieuwbare productie installaties uit te betalen feed-in vergoedingen van kunnen te gaan betalen. Hetgeen onherroepelijk zal betekenen dat de financiële last meer richting eindverbruikers, de reeds veelgeplaagde Japanse consumenten, zal worden verschoven.

* Keidanren had het in hun "Sunrise" rapport van begin december 2010 over de heropbouw van de Japanse economie. In dat rapport stond onder "solar" echter slechts een incentive om het fietsverkeer in de steden te stimuleren, en die fietsen zouden dan blijkbaar elektrisch moeten zijn, gevoed door zonnestroom... De boodschap: "solar" mocht vooral niet teveel aandacht krijgen, en het "voorstel" in dat rapport had dan ook nul en generlei waarde voor de progressieve ontwikkeling van PV in het op technologisch gebied superieure Japan...

Kosten en baten
Volgens het METI document over eerdere plannen voor een Feed-In systeem zou een Japans huishouden met een verbruik van 300 kWh/maand (3.600 kWh/jaar) zo'n 150 Yen (= 1,37 Euro) per maand kwijt zijn geweest aan hun bijdrage aan het dekken van de kosten van de toenmalige FIT voorstellen. Dat zou betekenen dat er een opslag van ongeveer een halve Eurocent/kWh zou worden geheven, voor alle invoeding van hernieuwbare elektriciteit in de "oude" opzet. Daarvan zou trouwens per huishouden wel maar liefst 102 van de 150 Yen (68%) al voor het uitbetalen van de overschotten van de geproduceerde zonnestroom zijn (let op dat daarbij ook alle oudere installaties zijn meegenomen die zonnestroom produceren en stroom over zouden hebben). Het ligt in de lijn van de verwachting, met de introductie van een "echt" feed-in systeem, waarbij ook grote zonnestroom installaties van vele MWp-en zullen mogen participeren, dat die opslag ook voor huishoudens hoger zal gaan worden. Bloomberg suggereerde in hun artikel dat onder de "nieuwe regels" de gemiddelde belasting voor huishoudens op zo'n 180 Yen per maand zou kunnen neerkomen. Dat is nog steeds goed "te overzien" (1,64 Euro per maand, nog geen 20 Euro per jaar), en beslist geen ondraaglijk financieel juk voor de Japanse huishoudens. Sowieso wordt uitsluitsel over de hoogte van de invoedingstarieven volgens Reuters niet voor 2012 verwacht, dus er kan nog heel wat gaan gebeuren voordat er hierover duidelijkheid is.

Toch wordt er door Bloomberg al gerept van 15 jaar lang door de "utilities" uit te keren invoedingstarieven van zo'n 20 Japanse Yen per kWh (18 Eurocent/kWh) voor niet-PV generatoren. En fors hogere tarieven voor PV. Dat was onder het oude regime (alleen overschotten vergoed) nog zo'n 40-42 Yen per kWh (36-38 Eurocent/kWh), maar het mag duidelijk zijn dat zo'n prijs veel te hoog ligt met de huidige kosten voor de aanschaf van een zonnestroom systeem met almaar dalende mondiale module prijzen. Ik verwacht en hoop dan ook dat de tarieven voor zonnestroom lager zullen uitpakken, want we hebben allemaal de rampen gezien van te hoge invoedingstarieven in landen als Spanje, Tsjechië, en inmiddels ook "veelplaatser 2010-2011", Italië. De instraling in Japan ligt ongeveer op het niveau zoals dat geldt voor zuid Frankrijk (zuid Japan) tot noord Frankrijk (noord Japan), volgens mijn exemplaar van de mondiale 3TIER instralingskaart (zie bespreking 19 maart 2010). En zelfs in Frankrijk waren de tarieven aan de hoge kant (die een speculatiegolf veroorzaakte, met prompte negatieve reactie van de regering tot gevolg). De door Bloomberg geciteerde voorzitter van de Japanse Photovoltaic Energy Association, en tevens president van Sharp, beaamt dat een feed-in tarief niet te hoog maar zeker ook niet te laag mag zijn, omdat in het laatste geval investeringen achterwege zullen blijven.

Grote centrales
In Japan is het fenomeen "grote PV centrale" vooralsnog vrij zeldzaam, maar in Kawasaki is reeds het eerste van 2 grote PV-projecten gerealiseerd (totaal beide centrales: 20 MWp). Exploitant van het uit 37.926 Sharp Solar zonnepanelen bestaande, 7 MWp grote Ukishima project nabij de Haneda luchthaven in het hart van Tokyo: jawel, TEPCO, de exploitant van dat rampzalige Dai-ichi nucleaire complex bij Fukushima...

^^^ In augustus 2011 opgeleverde Ukishima 7 MWp PV-centrale met kristallijne Sharp Solar modules nabij het Haneda vliegveld in Kawasaki in Groot Tokyo. Project eigenaar - wellicht niet helemaal verrassend, Tepco, het veel geplaagde bedrijf wat eigenaar is van de nog altijd radioactiviteit lekkende Fuskushima Dai-ichi nucleaire complex aan de oostkust van Japan... Bron: dit document op de website van © Tepco.

Lastige markt
Daarbij zal zeker ook een rol gaan spelen dat de Chinese concurrentie, die hun marktafzet in populaire landen in de Europese unie sterk onder druk ziet komen, zeker op zoek zal gaan naar nieuwe lucratieve afzetmarkten. En Japan ligt bij wijze van spreken om de hoek, de transportwegen zijn kort. Of de verzamelde Japanse producenten binnen niet al te lange tijd te maken zullen krijgen met een massieve import van Chinese modules moeten we echter nog afwachten. Want wat ook al door Photon werd omschreven, is dat een voet op de Japanse markt zetten al moeite genoeg kost (diverse Duitse bedrijven zijn er al heel lang mee bezig, o.a. Q-Cells). Daar werkelijk significante marktaandelen zien te veroveren blijkt door de ondoordringbaarheid van de Japanse cultuur en de enorm machtige industriële lobby's een heidens karwei. Alleen al de eigenaardigheid zien te omzeilen, dat je in Japan niet gescheiden panelen en omvormers "kunt" kopen in de residentiële markt, maar zo'n beetje gedwongen lijkt te worden om een "gecertficeerd pakket" inclusief omvormer te kopen (volgens Photon), zal menig Chinees module producent wel eens kunnen doen afschrikken. Sharp, Kyocera, Mitsubishi, Kaneka, en zeker ook "nieuwkomer" Solar Frontier (volle Japanse dochter van olieboer Shell), zullen hun thuismarkt maar wat graag zelf willen bedienen. Of buitenlandse producenten van zonnepanelen dan vergelijkbare acties richting de marktwaakhonden van de Gatt/WTO gaan ondernemen, zoals Japan recent jegens Ontario/Canada heeft opgezet (die alleen feed-in tarieven verstrekt aan PV-projecten als een significant deel van de hardware in Ontario wordt geproduceerd), zal nog moeten blijken.

7JQ0TT20110826?pageNumber=1&virtualBrandChannel=0 (26 augustus 2011, bericht op Reuters)
http://tinyurl.com/3hf5qt4 (26 augustus 2011, verkorte link naar bericht op Bloomberg)
http://gigaom.com/cleantech/japan-passes-law-to-boost-clean-power-generation/ (26 aug. 2011)

http://www.meti.go.jp/english/press/2011/0601_01.html (1 juni 2011: Japan protesteert bij WTO tegen als ongeoorloofd geziene handelspraktijken in Ontario, Canada, wat lokale productie van componenten voor PV-systemen bevoordeeld t.o.v. niet lokaal geproduceerde materialen in hun feed-in programma)
http://www.meti.go.jp/english/policy/energy_environment/renewable/pdf/fit20100804b.pdf ("Preparations for the Introduction of the Feed-in Tariff Scheme for Renewable Energy". Interessant Engelstalig referentie materiaal uit 2010 over de geplande invoering van een echt feed-in mechanisme in Japan, met diverse achtergronden van bestaande en geplande regelingen rond zonnestroom. N.B.: dit document is nog van voor de ramp bij Fukushima.)

Grote(re) zonnestroom projecten cq. plannen in Japan:
http://www.powerengineeringint.com/articles/2011/08/mitsui-and-toshiba-plan-japans-largest-solar-plant.html (23 aug. 2011 - plannen voor 20 miljard Yen (180 Miljoen Euro) kostend 50 MWp PV-centrale in combinatie met 6 MW wind-energie project, door Japanse ondernemingen Mitsui Chemicals Inc., Mitsui & Co., en Toshiba Corporation, in Aichi prefectuur. Elektra zou moeten worden verkocht aan Chubu Electric Power Company, die ook is gevraagd te participeren)
http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nb20110817a2.html (17 aug. 2011- 2 "industrial scale" PV-centrales, Ukishima naast Haneda luchthaven, en Ohgishima, in het hart van Groot Tokio, in Kawasaki, op de restanten van vuilverbranding (depot) en een gepland op een kunstmatig eiland, totaal 20 MWp)
http://www.kompulsa.com/index.php/2011/08/17/tepco-commissions-7000-kw-solar-power-plant-in-japan/ (17 aug. 2011 - Tepco's 7 MWp Ukishima PV-centrale met 38.000 Sharp Solar modules gerealiseerd)
http://www.tepco.co.jp/en/press/corp-com/release/11081005-e.html (10 aug. 2011 - Tepco, de eigenaar van het onfortuinlijke Fukushima Dai-ichi kerncentrale complex, kondigt aan dat hun eerste grote PV-project, Ukishima Solar Power Plant, on-line is, dat deze 7 MWp centrale 7.400 MWh/jaar zal gaan produceren [specifieke opbrengst: 1.057 kWh/kWp.jaar], en dat de exploitatie duur 18 jaar zal zijn)
http://www.tokyotimes.jp/post/en/1890/Softbank+s+Masayoshi+Son+to+build+10+solar+power+plants.html (25 mei 2011 - een van de rijkste Japanners, Softbank's CEO Masayoshi Son, kondigt aan dat hij 10 grote zonnestroom parken wil laten bouwen in Japan. Kosten per centrale geschat op 8 miljard Yen, plm. 74 miljoen Euro...)
http://www.pv-tech.org/project_focus/hachinohe_solar_power_station (2 dec. 2010 - Hachinohe Solar Power Station in Aomori prefectuur, natuurlijk niet zoals de titel suggereert, in China, maar in Japan, 1,5 MWp project met 3 Japanse module types en Toshiba omvormer stations, moet in 2011 worden opgeleverd voor Tohoku Electric Power)
http://techcrunch.com/2008/06/24/japan-to-build-two-mega-solar-power-plants/ (24 aug. 2008 [!] - alweer een tijd niets meer van vernomen, plannen voor een gigantische dubbelcentrale bij Sakai, waar o.a. Sharp een productie lokatie heeft. Sakai City Waterfront Mega Solar Power Generation Plan: Een 10 resp. 28 MWp grote PV-centrale grenzend aan de Pacifische Oceaan waren toen nog de bedoeling.)

Krause, M.B. (2011). Kurokawas Geheimnis. Oder: Warum man in Japan Brause braucht, um mehr als zehn Kilowatt Solarstrom ans netz zu bringen. - Photon 5/2011: 30-42.

http://www.jpea.gr.jp/08eng.html (Engelstalige startpagina van de voor niet Japans lezende mens helaas nogal karige website van de Japanse Photovoltaic Energy Association)
http://en.wikipedia.org/wiki/Japanese_calendar (voor correcte interpretatie van Japanse statistieken dient goed te worden beseft dat het "fiscale jaar" voor Japan begint op 1 april; veel statistieken verwijzen naar dat "fiscale jaar", dus is een 1 op 1 vergelijking met "kalenderjaar" statistieken zoals gebruikt in Europa, U.S.A., etc. met voorzichtigheid te betrachten. Zeker omdat in sommige landen zoals in wereldkampioen Duitsland er meestal een "eindejaars-rush" plaatsvindt in december, nauw gerelateerd aan wijzigingen in de hoogte van de invoedings-vergoedingen voor zonnestroom installaties)

http://www.epia.org/publications/photovoltaic-publications-global-market-outlook.html (download pagina van publicaties van EPIA, waarop o.a. het Global Market Outlook for Photovoltaics until 2015 rapport is te vinden [8 MB], met mondiale markt afzet data tot en met 2010, en prognoses tm. 2015)

3 september 2011: Strijd om "de grootste" (PV-centrale) in Duitsland gaat door. Vanzelfsprekend blijft het zeer tijdelijk eigenaar zijn van de grootste PV-installatie overal een belangrijke drijfveer. Goed voor de publieke exposure, en een teken dat je (zeer) grote en met heftige financiële consequenties gepaard gaande projecten aan kunt. Zo ook in wereldkampioen Duitsland. Dat land zal zeker niet (meer) de allergrootste PV-centrales kunnen gaan plaatsen, domweg vanwege het feit dat (a) de voormalige akkerbouw lokaties (met de grootste potenties tot reductie van de €/Wp prijs, en dus ook van de uiteindelijke output) door een verstands-verbijsterde regeringscoalitie uit de EEG voorwaarden zijn geschrapt in 2010. En (b) grote oppervlaktes aan conversie terreinen (waarop "het" nog wel mag) zelfs in het oude militaire bases en oude bruinkool mijn lokaties rijke Duitsland ook weer niet heel erg dik gezaaid zijn. Vandaar dat de grootste reeds gerealiseerde PV-centrale ter wereld op dit moment (als ik niets over het hoofd heb gezien, de ontwikkelingen gaan immers snoeihard) nog steeds het Sarnia project in Ontario (Canada) is, wat volgens Photon (februari 2011) omgerekend uit het opgegeven omvormer vermogen (80 MWac) neer zou moeten komen op een opgestelde nominale STC capaciteit van 92 MWp (DC vermogen van de zonnepanelen, First Solar modules).

Er zijn al een tijd (veel) grotere PV-projecten gepland en deels al in de uitvoeringsfase, maar die zullen vooral in grote onherbergzame gebieden zoals in Amerika, Australië, India en China worden gerealiseerd. Daar is nog zat ruimte. Een van de veelbesproken recente plannen is de verbazing wekkende switch van de van grote CSP projecten bekende ontwikkelaar Solar Millennium, die in de eerste fase (500 MW) van het in totaal 1.000 Megawatt grote Blythe Solar Power Project in California i.p.v. een voor hen vertrouwde CSP centrale nu juist een enorme PV-installatie zal gaan (laten) bouwen (persbericht van 18 augustus 2011). Zeer waarschijnlijke, doch niet als zodanig door Solar Millennium benoemde reden: de kostprijs ontwikkeling bij PV gaat veel harder naar beneden dan bij CSP...

Toch blijven ze in Duitsland ook nog steeds zeer grote PV-projecten uitvoeren waar men "U" tegen mag zeggen. Ik heb al talloze voorbeelden daarvan uitgebreid besproken op Polder PV. De laatste was het in drie aparte delen bij Senftenberg gebouwde/te bouwen reuzen project (mogelijk door drie verschillende uitvoerders) wat in totaal minimaal 163 MWp bij elkaar in een bruinkool dagbouw lokatie zou moeten opleveren (artikel 16 juli 2011, het eerste deel is al lang opgeleverd en de twee andere projecten zouden dit jaar nog aan het net moeten gaan).

Ditmaal zijn er alweer twee nieuwe joekels in de race voor "Duitslands grootste". Eentje is een uitbreiding van een bestaande lokatie, de ander is een nagelneu monster project op een verrassende plek.

"Kleintje" Eggebek - 83,6 MWp schoon aan de haak
Dit project, waarvan de achtergronden uitgebreid in twee artikelen werd beschreven in het Photon vakblad van juli 2011 (inclusief interview met de projectontwikkelaar) is al bloksgewijs in aanbouw en is, voor sommigen wellicht verrassend, gesitueerd in het aan Denemarken grenzende noordelijke deel van Schleswig-Holstein. Niet helemaal bij de grens (zoals het door Polder PV in april 2009 bezochte kleine Rodenäs project), maar minder dan 20 kilometer zuidelijker. Het projectgebied ligt WZW van de grensstad Flensburg, aan de noordwestelijke rand van het dorp Eggebek. Hier ligt al jaren een NATO vliegbasis die recent is gesloten, en die een lange airstrip heeft die grofweg nood-zuid is gericht. De lokale, in Busenwurth (Dittmarschen regio vlak bij de Elbe monding) zetelende onderneming Möhring Energie GmbH is de bouwer van dat megaproject. Sowieso zeer interessant, want dit schijnt al de derde projectontwikkelaar te zijn die voor deze lokatie opteerde, maar is het uiteindelijk de enige die het monsterproject echt aandurfde. Op het internet is nog een pdf document van 10 mei 2010 te vinden van de bekende, grote PV-park bouwer Relatio die claimt op deze plek hun "Treenelandpark" met een grootte van 53 MWp te gaan bouwen in 2010/2011. Het lijkt er dus op dat ze deze grote opdracht kwijt zijn geraakt aan die veel onbekendere, lokale onderneming...

Möhring Energie heeft een vrij eenvoudige website, maar er is een fraaie video op te vinden ("Der Weg in die Zukunft", onderaan deze pagina) met details van de bouw van het 12 MWp Busenwurth Solarpark (met "Bürgerbeteiligung"!) in de eigen vestigings-plaats. Waaruit blijkt dat deze kleine onderneming heel goed weet waar het mee bezig is, en ook de contacten heeft om zo'n soort project tot een goed einde te brengen. Dat blijkt trouwens ook uit het interview door Photon. Het daaraan voorafgaande artikel, wat Photon als smaakmaker op de eigen website heeft gezet, doet in geuren en kleuren uit de doeken dat het nieuwste project, de 83,6 MWp zonnecentrale die een stuk noordelijker in Schleswig-Holstein gebouwd wordt, er is gekomen toen de aanvankelijke plannen om op de voormalige NATO basis een groot windpark aan te gaan leggen een diep schisma tussen voor- en tegenstanders in het dorp Eggebek teweeg bracht. Nadat het stof van de opwinding was neergedaald bleef i.p.v. een enorm windpark het alternatief van een zeer grote zonnestroom centrale over, met slechts een paar windturbines in de noordoosthoek van het project. Photon had als titel voor hun smakelijke artikel "Ausgerechnet Eggebek", daarbij verwijzend naar de matige financiële rendementen die er in noord Duitsland gehaald zouden worden. Sascha Möhring liet zich niet precies uit over het te behalen investerings-rendement, het was volgens hem "duidelijk lager dan tien procent" (windenergie haalt op deze windrijke lokaties in Duitsland een financieel rendement hoger dan 10%).

Het project wordt trouwens beleverd met modules van de Chinese reus Trina Solar, wat ook bijvoorbeeld het beroemde 40 MW Katoen Natie multi-site project in Vlaanderen van vele kristallijne zonnepanelen heeft voorzien. De Chinezen doen ook in wereldkampioen afzet Duitsland uitstekende zaken, dat blijkt wel weer. Overigens wordt er hier ook gebruik gemaakt van meer dan 5.000 TripleLinx Danfoss omvormer stations, die zeer goed zijn ontvangen in de PV-kringen. Danfoss is een van oorsprong Deens bedrijf wat recent een productie lokatie in het nabijzijnde Duitse Flensburg heeft geopend, sterk is gegroeid de laatste jaren (inmiddels vertegenwoordigd in 22 landen), en wat ook al voor het eerder genoemde Busenwurth de omvormers heeft aangeleverd. Eggebek is voor Danfoss de grootste opdracht voor de levering van omvormers in haar bestaans-geschiedenis.

Instralingskaartje voor het hele jaar 2010 in Duitsland met daarop geprojecteerd in violette sterren de twee in dit artikel besproken reuzen PV-projecten. Opvallend punt: beide projecten zijn beslist niet in de meest zonrijke gebieden van Duitsland gepland (dat zijn namelijk de zuid-Duitse deelstaten Bayern en Baden-Württemberg). Kaartje is afkomstig van de © Deutsche Wetterdienst en is te vinden op de website van Photon, hier. >>>

... maar voorlopig gaat FinowTower "upgrade" aan de haal met 84,5 MWp
Over het zonnestroom park "FinowTower" heb ik al eerder geschreven. Want de projectontwikkelaar Solarhybrid AG had al 24,24 MWp uit de grond gestampt op die voormalige militaire vliegbasis bezuiden het plaatsje Finowfurt aan de rand van Eberswalde-Finow in de Brandenburgische Uckermark (gebied noordelijk van Berlijn). Deze basis, waar trouwens ook weer het nodige aan munitie en andere militaire rommel uit de bodem verwijderd moest worden, heeft een landingsbaan die globaal west-oost is gericht (met een lichte draaiing met de klok mee). Maar die eerste, reeds in het voorjaar van 2010 gerealiseerde installatie bezette, gezien de zeer gedetailleerde project beschrijving die inmiddels op de website van Solarhybrid is verschenen, met lokatie kaartje, slechts een klein deel van de beschikbare ruimte (de zuidwestelijke "hoek" van het projectgebied). Solarhybrid AG heeft net aangekondigd dat ze de "rest" van het enorme gebied vol gaan gooien. Met een spectaculaire, 60,2 MWp grote uitbreiding. Waarschijnlijk zodanig ingepast dat ze het Eggebek project, als alles gaat zoals gepland, op tijd dit jaar met bijna een megawattpiekje kunnen gaan verslaan als je de complete lokatie als uitgangspunt neemt...

Als alles daar in Brandenburg af is (nogmaals, voor zeer gedetailleerde gegevens zie de projectbeschrijving bij Solarhybrid), zal in totaal een oppervlakte voor de opwekking van zonnestroom zijn geclaimd die 490 hectare groot zal zijn, waarvan echter "slechts" 315 ha (64%) met onafzienbare rijen met modules zal zijn bezet. Totale grootte FinowTower I + II wordt 84,5 MWp, wat 82 miljoen kWh per jaar zou moeten opleveren, waarbij dus gerekend wordt met een specifieke jaaropbrengst van maar liefst 970 kWh/kWp.jaar (NB: in "continentaal" oostelijk Duitsland). In Eggebek in het hoge noorden van Duitsland rekende de projectontwikkelaar voorzichtigheidshalve met "slechts" 900 kWh/kWp.jaar, waarbij het voorbehoud werd gemaakt dat met die prognose banken in wilden stappen met leningen voor het project, waarbij Möhring Energie zelf al claimt dat bij eerder gerealiseerde eigen projecten in de regio veel hogere specifieke opbrengsten gehaald kunnen worden.

De projectkosten voor de uitbreiding Finowtower II komen volgens Solarhybrid neer op een investering van 111,5 voor de ontwikkelaar zelf, en met nevenkosten erbij op totaal 120 miljoen Euro. Wat een systeemprijs oplevert van slechts 1,99 Euro/Wp (netto). Ingezette modules voor de uitbreiding: wederom van een Chinese reus, Suntech (317.214 maal Suntech STP 190), en SMA omvormer stations (73 centrale stations Sunny Central 630 en 720 CP).

Het zou me niets verbazen als er nog ergens een ander konijn uit de grote projecten business toverhoed tevoorschijn getoverd zal gaan worden bij de oosterburen, dit jaar*. En reken er maar op dat er dan door de projectontwikkelaar goed naar bovenstaande getallen gekeken zal worden. Als de financiële en de fysieke ruimte er is, zou er vast wel eens "iets meer dan 85 MWp" op de rol kunnen staan om even weer "de grootste" te kunnen claimen. En anders volgt dat mogelijk in 2012 wel...

N.B.: de twee hier genoemde projecten hebben bij elkaar een capaciteit van 168,1 MWp. Bijna twee maal het totale actuele gerealiseerde geaccumuleerde vermogen (sinds de negentiger jaren van de vorige eeuw) in heel Nederland...

N.B. 2. Toegevoegd 6 sep. 2011: correctie voor de projectkosten van FinowTower II. Het genoemde bedrag was niet voor het hele 84,5 MWp project, maar "slechts" voor de 60,2 MWp uitbreiding, dus hogere Euro/Wp prijs dan aanvankelijk gedacht. (PJS)

* En ja, hoor. Op 3 november 2011 meldde de grootste Duitse zonnecellen bakker Q-Cells dat ze door hun project afdeling een 91 MWp installatie neer gaan gooien in 8 weken tijd wat uiterlijk 31 december afgerond moet zijn. En aangemeld bij Bundesnetzagentur om vlak voor de degressie van 15% op de invoedingstarieven voor zonnestroom per 1 januari 2012 nog even vet te kunnen gaan scoren (project is direct in 2 delen doorverkocht aan investeerders...). Zie mijn artikel van 5 november 2011.

Eggebek:
http://www.photon.de/photon/pd-2011-07.pdf (fraai achtergrond artikel over het Eggebek project in juli 2010 uitgave van Photon. Helaas is het in het vakblad volgende interview met projektleider Sascha Möhring niet opgenomen in deze pdf)
http://tinyurl.com/3cqpwa7 (verkorte link naar persbericht van 25 mei 2011 van de Deense omvormer fabrikant Danfoss over de grootste opdracht uit hun geschiedenis)
http://ir.trinasolar.com/phoenix.zhtml?c=206405&p=irol-newsArticle&ID=1564456&highlight= (17 mei 2011, Trina Solar kondigt een enorme module levering aan naar Möhring Energy van in totaal 130 MWp, inclusief de modules voor het daar nog niet met name genoemde Eggebek project)
Google Map link Eggebek lokatie

FinowTower plus extensie:
http://tinyurl.com/3swal5g (verkorte link naar persbericht van 1 september 2011, van Solarhybrid, over hun uitbreiding van het FinowTower project tot 84,5 MWp)
http://ir.suntech-power.com/phoenix.zhtml?c=192654&p=irol-newsArticle&ID=1568341&highlight= (persbericht van 26 mei 2011 kondigt strategisch partnership tussen Suntech en Solarhybrid aan en een module levering van 190 MWp in 2011, waarvan 172 MWp naar 5 projecten in Duitsland zal gaan - waaronder het FinowTower II project)
Google Map link FinowTower lokatie

1 september 2011: Augustus zoals verwacht slecht, maar niet slechtst qua productie. Het zal u niet ontgaan zijn, na de tegenvallende zomermaanden juni en juli was augustus 2011 een vergelijkbaar lot beschoren. Zeer frequente depressies, bewolking, en bakken regen konden de momenten van beslist ook aanwezige zonneschijn overheersen. Volgens de weerman op het Journaal waren er zelfs enkele prachtige windhozen langs de kust te zien (warm zeewater, koude lucht, ideale omstandigheden). En augustus gaat de (korte) memorie van de Nederlanders in als een verloren vakantiemaand. Dat is natuurlijk allemaal hartstikke relatief, we leven nog (in absurde weelde), en ondanks de tegenvallende opbrengsten aan zonnestroom was het niet eens een "negatief record". Althans, voor diegenen die al iets langer met die oh zo leuke hobby zonnestroom bakken van eigen dak bezig zijn.

Voor diegenen die het "historische" jaar 2006 hebben meegemaakt, was het in in die maand namelijk nog een paar graadjes erger (zie grafiek verderop). Zeer symbolisch ook, want het was die maand dat Jopie Wijn, verantwoordelijk CDA Minister op het toen al beruchte Ministerie van Economische Zaken, de veel te dure MEP regeling (die er toe heeft geleid dat er veel minder windvermogen is bijgebouwd dan met redelijker tarieven had gekund, en die bovendien leidde tot het schaamteloos palmolie uit platgewalste regenwouden in kolencentrales bijfikken) de keel doorsneed. Het weer was er naar en keek druipend van ellende toe, vijf jaren geleden. We hebben dat vernietigende wip-kip beleid diverse malen in andere gedaantes mogen aanschouwen, voor en na die vreselijke datum 18-8-2006.

Dus niet somberen beste mensen, we zitten nog redelijk op "koers" met de opbrengsten, en als het najaar een beetje zonnig is, kan de kalenderjaar opbrengst alsnog mee gaan vallen. U zult echt geen financiële verliezen gaan lijden, zelfs al blijft het matig weer. Daarvoor zijn de "incentives" in Nederland namelijk nooit ruimhartig geweest. En voorspelbaar al helemaal niet. U mag blij zijn dat u uw paneeltjes "mag terugverdienen" van onze hypocriete, aan het energiebelasting infuus liggende overheid. Hoe lang dat precies duurt is in de sterren geschreven, maar de beruchte teeveetee ("terugverdientijd berekening"), waar diverse contribuanten op het forum GoT - Duurzame Energie af en toe figuurlijk gesproken de hersens over in elkaar slaan (eind augustus een voorlopig hoogtepunt bereikend) wordt wel degelijk steeds korter met op dit moment gekocht zonnestroom systemen. Als u gewoon de aanschafsom plus een eenmalige omvormer vervanging (tegen die tijd voor een fors goedkopere prijs dan de huidige prijzen) deelt door het verwachte aantal kilowatturen (zo kan het ook), heeft u de komende 25 tot misschien wel ver over de dertig jaar mogelijk wel onder de 20 Eurocent per kWh "vaste stroomkosten" in huis gehaald. Voor het deel wat u zelf opwekt. Als u dat al belangrijk zou vinden. Zonnestroom opwekken is namelijk zooooooo leuk, dat de aankoop prijs al heel erg snel weer uit het (korte) geheugen is verdwenen. De extra besparingen die talloze PV-newbees gaandeweg zijn gaan realiseren is dan ook nog eens de slagroom op die heerlijke PV taart...

De prijsdaling blijft in ieder geval ongegeneerd voortzetten. U pikt daar toch ook een graantje van mee? Niet wachten, want u ontzegt u dan lange tijd de lol van het zelf opwekken van donkergroene stroom!

Augustus 2011 sluit - hopelijk - een reeks van 3 teleurstellend sombere zomermaanden af.

Afijn, here are the results from Polder PV, voor augustus 2011. Indien niet vermeld: Shell Solar modules, daarnaast nog 2 prima producerende Kyocera exemplaren:

• 4x 93 Wp ZZO (voorste rij): 34,752 kWh = 93,42 kWh/kWp
• 6x 108 Wp ZZO (2 voorste, 4 achterste rij): 61,084 kWh = 94,27 kWh/kWp
• Bovenstaande deel installatie (actief vanaf oktober 2001) 1.020 Wp: 95,836 kWh = 93,96 kWh/kWp
• 2x 108 Wp Z (apart op dak): 21,250 kWh = 98,38 kWh/kWp
• 2x Kyocera 50 Wp ZZW (apart, in serie geschakeld op 1 OK4 omvormer): 10,250 kWh = 102,50 kWh/kWp
• Alle modules bij elkaar (huidige opzet) 1.336 Wp: 127,336 kWh = 95,31 kWh/kWp.

Om de slechte zomer meteen ook te relativeren, omdat we natuurlijk altijd naar de totale jaaropbrengst moeten kijken, heb ik een nieuwe update van een eerder gepubliceerde grafiek gemaakt, met een toevoeging. Daarvoor heb ik alle meterstanden van alle 13 omvormers in onze huidige installatie per 1 januari 2011 fictief op nul gesteld, en vervolgens de accumulerende meterstanden vanaf die "nul" laten doortellen. Omdat er drie verschillende types zonnepanelen in onze installatie zitten (Shell Solar 93 Wp, 108 Wp, en 2 in serie gekoppelde 50 Wp Kyocera modules), is het nodig om te "normeren", dus de meterstand [en dus ook evt. daaruit te berekenen opbrengsten per tijdseenheid"] te delen door het betreffende Wp vermogen per omvormer (spreadsheet berekeningen). Omdat men op diverse fora klaagt over de slechte augustus opbrengst van dit jaar, heb ik de nog slechtere opbrengst (in de vorm van accumulatie van de meterstand) van augustus 2006 voor 1 omvormer (nr. 84027, geschakeld op een 108 Wp Shell Solar module in de voorste rij) ook in deze grafiek opgenomen, evenals de curve voor het jaar 2010 voor dezelfde omvormer. Dan krijgen we dit resultaat (de "gaten" zijn dagen dat er niet gemonitord kon worden, vakanties e.d.):

KLIK op plaatje voor uitvergroting.

Uit deze grafiek blijkt dat, ondanks de veel hogere voorjaarsproductie van omvormer 84027 in 2011, de accumulatie curve op een vergelijkbaar niveau is gearriveerd als in de jaren 2006 en 2010, die een veel matiger voorjaar kenden. Uit een vergelijking tussen de drie curves voor dezelfde omvormer, blijkt een grote "inhaal race" van 2006 en 2010 t.o.v. 2011 vanaf juni. De accumulaties tm. 31 augustus zijn voor deze omvormer van deze drie jaren in cijfervorm rechtsboven weergegeven, en ontlopen elkaar weinig. Het zal vooral afhangen hoe het verder verloop in de laatste 4 maanden van het jaar zal zijn, hoe het eindresultaat voor het hele kalenderjaar zal gaan uitpakken in 2011. Uiteraard zal het spectaculaire resultaat voor het extreem zonnige jaar 2003 nooit gehaald gaan worden, maar om nu al te zeggen dat het een slecht jaar zal worden is te vroeg geklaagd.

Wel wordt ook duidelijk uit bovenstaande grafiek dat de prestaties per paneel/omvormer (of, in het geval van de Kyocera modules: voor die 2 in serie geschakelde exemplaren) binnen en tussen de deelgroepen aardig uit elkaar kunnen lopen. Vooral tussen de groepen onderling, hoewel dat ook weer dient te worden gerelativeerd. Het verschil tussen de zwakst en best presterende OK4 omvormer (NB: op 2 verschillende paneel types!) is bij ons eind augustus 2011 opgelopen tot 19 kWh sinds 1 januari, een negatieve afwijking van zo'n 25% van het gemiddelde van alle omvormer/paneel combinaties. Maar er zitten ook omvormers bij die zeer goed blijken te presteren t.o.v. het gemiddelde, zoals de ver boven de rest uit stekende omvormer met de 2 Kyocera modules (let wel: de grafiek toont genormeerde Wh/Wp, niet absolute opbrengst!). Dus dat is niet zo'n punt van zorg hier. Op een totale te verwachten jaaropbrengst van minimaal 1.100 kWh (alle modules) is die 19 kWh voor de minst presterende omvormer op een 93 Wp module slechts 2%, er staan veel beter presterende exemplaren tegenover, en met de huidige stroomtarieven die gelden voor Polder PV vertegenwoordigt die 19 kWh maar een waarde van zo'n 8 Euro. Ik zou zeggen: proost in de kroeg (waar Polder PV zelden is te vinden, dus dat spaart hij dan weer in veelvoud uit...). Er liggen de nodige reserve exemplaren (OK4) klaar hier, mocht het te gek gaan worden met "minder" opbrengsten. Het kan natuurlijk ook aan het module zelf liggen, en dan hebben we het over een heel ander verhaal...

Recordje tussen neus en lippen door
Oh ja, nog even een nieuw positief recordje bij Polder PV: een van de oudste, antieke OK4 100 Watt (max. 94% rendement) omvormers in onze PV-installatie heeft inmiddels de 900 kWh grens fysieke productie sinds de eerste netkoppeling overschreden. Een tweede zal over niet al te lange tijd er ook overheen gaan. Op naar de 1.000 kWh (die elders trouwens al door enkele vroege starters is gehaald, zelfs 2x bij deze meneer, die begin januari 2000 met die apparaten begon op 108 Wp Kyocera modules...).

Valt allemaal wel mee, dus, die natte augustus maand. Polder PV zegt: we gaan voor een mooie, zonnige september!

Inmiddels ook de maand productie data in mijn Sonnenertrag (zonnestroomopbrengst.eu) account (nr. 777 flachlander) ingevoerd, waar de productie van het langjarige 1,02 kWp deelsysteem staat vermeld (klik op tabblad "Maand"). Dat doet u s.v.p. toch ook? Dank!

1 september 2011: Over bloedbaden gesproken: hoogvlieger Solyndra files for insolvency... Ik had het eerder al over de Amerikaanse onderneming Evergreen Solar die voor een bankroet staat. En ik had ook al voorspeld dat er meer zou volgen (Spectrawatt ligt ook al op z'n gat). Hopelijk gaat de sombere maand augustus geen symbool worden voor wat er komen gaat, maar gaat u zich maar alvast schrap zetten. Want er is weer een "grote speler" omgevallen. En u moet niet verbaasd staan te kijken dat de tweede helft van dit jaar een bloedbad gaat worden onder de "mindere goden van de zonnestroom business".

De uitmuntende Engelstalige website Renewable Energy World "dotcom" meldt dat het hoog van de toren blazende, pas in 2005 door Christian Gronet opgerichte Solyndra, een op en top Amerikaans bedrijf wat een harde en aggressieve groeicurve doormaakte (in ieder geval qua ambitie en her en der verzameld risico kapitaal), en wat een uniek dunnelaag "paneel" concept vercommercialiseerde omgeven met een enorme reeks van patenten, de beruchte Chapter 11 status heeft aangevraagd. Om een onmiddelijk bankroet te voorkomen en niet meteen 1.100 mensen te hoeven ontslaan (deels tijdelijke medewerkers). Het bedrijf leverde in 2010 65 MWp van hun dunnelaag modules aan eindgebruikers en heeft net een 3 MWp dakinstallatie bij Delhaize in Zellik (Vlaams Brabant, NW. van Brussel) afgeleverd. Er staat zelfs een Solyndra bezittende newbee op Polder PV...

Solyndra in de Sunconnex stand tijdens Intersolar 2009

Het bedrijf had onder het crisispakket van de Obama administratie (Arra) een slordige 535 miljoen dollar grote federale lening toegezegd gekregen, maar moest al snel een van haar productie faciliteiten sluiten (bericht) omdat de verkopen flink bleken tegen te vallen. Verdere problemen werden eerder dit jaar al zichtbaar aan de horizon. Ook in Nederland struikelde je op energie beurzen bij wijze van spreken over die sexy buizen collectoren, gevuld met een mysterieuze licht brekende substantie die de CIGS dunnelaag omzettende folie van optimaal instralend licht moest voorzien. Waarbij "de grote tovertruuk" de op een witte membraan onder de eenvoudig op het dak te zetten modules reflecterende hoeveelheid licht zou zijn die het rendement flink zou opkrikken.

Er werden echter door diepe denkers regelmatig flinke vraagtekens bij het hele concept gezet. En de opbrengsten van de systemen vielen met name bij rapporterende, zwaar teleurgestelde eigenaren in Vlaanderen fors tegen (zie o.a. deze 17 pagina's tellende thread op het bekende Vlaamse Zonstraal forum). Of dat (mede) de doodsteek van Solyndra is geworden (die natuurlijk nog niet failliet is, maar het ziet er somber uit) is niet duidelijk. Wel heel erg duidelijk was, dat de financiën al snel een zorgenkindje van de producent waren. En dat ze zich net als vele andere "dunnelaag jongens" extreem hebben verkeken op de gigantische, almaar voortschrijdende kostenreducties bij de kristallijne, veel hoger rendement leverende concurrentie. Maar dat zelfs bij zoiets "plats" als opbouwsystemen voor op platte daken, Solyndra's core-business, er inmiddels al zo'n enorm aanbod is aan (vrijwel) ballastloze, in windtunnels geteste en volledig gecertificeerde frame oplossingen voor kristallijne modules, dat ze zelfs op dat voor hen belangrijke terrein zo'n beetje links en rechts werden ingehaald.

En dus was het al snel bekeken met de potentie en, natuurlijk essentieel: met de verkopen van hun zeer interessante hardware.

Als het bankroet voor Solyndra onafwendbaar blijkt te zijn, zal ook het thema "garantie op uw zonnepanelen" voor de zoveelste maal een brandende issue gaan worden. Want als er iets mis is met uw nagelneu gekochte Solyndra systeem, waar gaat u dan uw garantieclaim verzilverd proberen te krijgen? Veel succes daarmee in ieder geval!

^^^ Mogelijk nog een laatste krampachtig poging om met innovaties de markt van hun producten te overtuigen, was dit het beeld van de Solyndra stand op de beursvloer van Intersolar Europe, in juni 2011 in München. Blijkbaar gokte Solyndra op interesse in de Italiaanse markt, waar velden vol gewassen in open kas-achtige constructies worden gekweekt onder schaduwdoeken? De CIGS buizen modules vormen hier een soort dak, en de "reflectie component" zou moeten komen van een wegschuifbaar, geperforeerd wit doek er direct onder, zodat er nog genoeg zonlicht door het systeem richting bodem met gewassen zou kunnen vallen. Of hier nog iets van terecht zal gaan komen zal niet alleen aan de dramatische ontwikkelingen op de "nieuwe wereldmarkt" Italië liggen (die in record tijd met verbijsterende volumes aan "standaard" zonnepanelen is volgeplempt). Maar vooral aan de overlevingsstrijd van de uitvinders van een op zich fascinerend zonnestroom genererend product. © Foto genomen door de webmaster van Polder PV tijdens Intersolar, juni 2011, München.

Er zullen vast nog wel meer gaan volgen. Voorproefje: zelfs het oppermachtige REC uit Noorwegen, groot geworden in de zogenaamde "wafer" productie (voorganger van de kristallijne zonnecellen), heeft inmiddels aangekondigd dat ze met name hun wafer productie in hun Noorse faciliteiten tot wel 45% (!) terug gaan schroeven wegens tegenvallende afzet cijfers. REC heeft hun 1,3 miljard dollar kostende geïntegreerde PV productie complex in Singapore (Maleisië) inmiddels op volle capaciteit draaien. Hopen maar dat in ieder geval die faciliteit het geld op zal gaan leveren om "de moeilijke periode" door te komen, die vele andere bedrijven (ook) te wachten zal staan.

Meer Solyndra (België: Sunhunter) nieuws op Polder PV:

27/28 mei 2011 (sporthal in Harenkarspel bedekt met Solyndra modules)
11 november 2009 (meer over ervaringen met Solyndra in België)
4 juni 2009 (Solyndra nader aan de tand gevoeld)
2 juni 2009 (eerste Solyndra eigenaar gesignaleerd op Sonnenertrag)
27 januari 2009 (eerste kennismaking met Sunhunter op Intersolution 2009)

http://abcnews.go.com/Blotter/white-house-backed-solar-solyndra-company-collapses/story?id=14420755 (31 augustus 2011: ABC News over de ramp die hier heel duidelijk gelinkt wordt aan de Obama administratie, en die ongetwijfeld tot het voorspelbare hypocriete gehuil bij de Republikeinen zal gaan leiden...)
http://www.renewableenergyworld.com/rea/news/article/2011/08/solyndra-to-file-for-bankruptcy-1100-lose-jobs (31 augustus 2011: nieuwsbericht artikel 11 status Solyndra en achtergronden incentive politiek U.S.A.)
http://www.renewableenergyworld.com/rea/news/article/2011/08/solyndras-exit-china-not-to-blame (31 augustus 2011: commentaar van Barry Cinnamon van Westinghouse Solar: concurrentie uit China kan niet de schuld worden gegeven van de dreigende ondergang van Solyndra)

http://wattsupwiththat.com/2011/09/08/solyndra-solar-raided-by-fbi/ (8 sep. 2011: "inval" van FBI bij Solyndra, ongezouten commentaar van hartstochtelijke Amerikanen over "the waste of tax-payers money"...)

31 augustus 2011: Schuiven met getallen - Duitsland past nieuwbouw cijfers PV 2009 / 2010 aan. Vandaag viel eindelijk het augustus nummer van Photon op de laatste dag van de maand in de brievenbus. Altijd heerlijke lectuur, dus snel even doorbladeren op krenten in de pap.

Polder PV houdt al tijden de Duitse bijbouw van zonnestroom installaties nauwlettend bij (voorlopige resultaten 2011 hier), en maakt op basis van gepubliceerd cijfermateriaal zijn eigen grafieken van het zonnestroom Wirtschaftswunder daar. Daarbij staat altijd het voorbehoud dat het zeker de laatste twee jaar nog altijd om "voorlopige gegevens" gaat. En niet onterecht: het door accountants laten controleren van alle cijfer materiaal is immers een immense klus die meer dan een jaar kan duren. In de EEG Statistik Berichte van het BDEW (de zeg maar officiële jaar rapporten over de daadwerkelijke realisaties van alle opties die onder de EEG Wetgeving vallen) worden zelfs de cijfers van het voorafgaande jaar dan het jaar waar het rapport over gaat regelmatig aangepast. Het gaat daarbij niet om zeer schokkende wijzigingen, maar ze zijn er wel. De laatste revisies en de consequenties waren te vinden in het Bericht voor 2009, met ook licht gewijzigde cijfers t.o.v. de accumulatie van de tot dan toe gepubliceerde maandelijkse cijfers (update hier). De nieuwste herziene cijfers voor 2009 en 2010 (nog steeds voorlopig, maar steeds meer in de richting van "de waarheid") zijn inmiddels ook op de website van Photon zelf gepubliceerd, zie link onderaan.

Mogelijke oorzaak correcties
Volgens een update op pagina 30 in het augustus nummer van Photon is er volgens de zogenaamde Übertragungsnetzbetreiber (ÜNB's), de overkoepelende vier grote hoogspanningsnetbeheerders in Duitsland (waarvan het Nederlands TenneT de E.ON afsplitsing TransPower heeft overgenomen met geleend geld), al een duidelijke correctie voor de jaren 2009 en 2010 nodig. Dit heeft volgens Photon te maken met het feit dat de voorlopige data die Bundesnetzagentur (BNA) publiceert afkomstig zijn van de eigenaren van de PV-installaties. En het blijkt dat soms installaties die in, bijvoorbeeld, eind 2009 aan het net zijn gegaan, pas begin 2010 zijn gemeld bij het BNA. Uit de onverbiddelijke tekst van de EEG Wetgeving volgt dan automatisch dat niet het oude principe "datum netkoppeling" bepalend is voor de hoogte van de dan toe te passen "Einspeise Vergütung" (op zijn Engels: "feed-in-tariff"). Maar de datum waaronder de betreffende installatie (of: delen van grote installaties) is/zijn ingeschreven bij BNA. Iets dergelijks lijkt te zijn geschied met de gigantische, 26,4 MWp grote PV-centrale Eiche bij Ahrensfelde, net buiten Berlijn, waarvoor de Nederlandse ontwikkelaar Pfixx meldde dat het systeem op tijd eind 2010 aan het net gekoppeld zou zijn ("opgeleverd"), maar bij BNA staan in de installatie lijst drie afzonderlijke segmenten pas op 3 januari 2011 geregistreerd. Als dat blijkt te kloppen als "formele inschrijf datum, zal dat een hoop verwachte inkomsten schelen omdat slechts van fors lagere Einspeise Vergütungen genoten zal kunnen worden, 20 jaar lang, dan in het geval die drie blokken op 31 december 2010 door BNA ingeschreven zouden zijn...

Gevolgen
Een van de consequenties van dit "fenomeen" is dat de optellingen van BNA en die van de ÜNB's (die uitgaan van datum netkoppeling van de installaties) zullen verschillen. Als je uitgaat van het principe dat "datum van netkoppeling" - en dus eerste productie van de PV-installatie - het meest wezenlijke punt in de tijd is om statistieken aan op te hangen (wat bijv. de Europese branche-organisatie EPIA als uitgangspunt hanteert), moeten dus de cijfers van de ÜNB's voor Duitsland als richtpunt worden genomen. Grappig is dat Photon in hun laatste overzicht nog aangaf dat de cijfers van BNA "representatief" werden geacht (behoorlijk goed overeenkomend met hun eigen bevindingen gebaseerd op de gegevens van de honderden regionale netbeheerders). En dat ze dan verder ook af zouden zien van de jaarlijkse gigantische klus om al die gegevens op te gaan vragen en te verwerken, zie hun laatste overzicht voor 2009.

Een andere consequentie van de verschuivingen is dat er meer aan invoedingskosten betaald is, omdat er veel meer in 2009 aan het net gekoppeld blijkt te zijn (zie verder) dan oorspronkelijk gedacht. Aangezien er toen fors hogere invoedingstarieven voor zonnestroom golden in vergelijking met 2010, zou voor de beroemde "Umlage" eigenlijk meer betaald hebben moeten worden dan aanvankelijk berekend. Die heffing op de stroomprijs van bijna alle elektra gebruikers in Duitsland (die voor alle EEG opties uitgemiddeld wordt tot een universeel bedrag), wordt sowieso elk jaar weer bijgesteld. Waarbij ook correcties uit het "gerealiseerde verleden" worden meegenomen om alles weer in balans te brengen. Voor 2011 is een heffing van 3,53 Eurocent/kWh berekend. Sterk afhankelijk van de werkelijk te realiseren bijbouw van zonnestroom in de tweede helft van 2011, maar ook bijvoorbeeld van het voor Duitse invoedings-condities relevante windaanbod over het gehele jaar (hoog aanbod > hogere productie > hogere EEG heffing), zal dat meereffekt een invloed kunnen uitoefenen op een nieuw door de ÜNB's te berekenen Umlage voor het jaar 2012.

Wijzigingen
De door Photon gemelde wijzigingen zijn als volgt:

2009 - BNA meldde in het eerste EEG Statistik Bericht voor dat jaar 3.802 MWp. De ÜNB's hebben inmiddels 4.401 MWp opgevoerd, wat maar liefst 599 MWp hoger is, 16% (!). Photon meldde in hun laatste overzicht, gebaseerd op een "hochrechnung" op basis van de harde jaardata van bijna alle regionale netbeheerders (die moeten rapporteren aan de ÜNB's), een bijbouw van 3.867 MWp voor dat jaar. Ze zaten dus een klein beetje in de goede richting, maar ook veel te laag.

2010 - BNA meldde in hun eerste overzichten (Excel spreadsheets op hun website, zie ook "Meer wijzigingen") een accumulatie van 7.408 MWp. De ÜNB's echter meldden 6.955 MWp, wat 453 MWp minder is, 6,1%.

Het lijkt er dus op dat deze wijzigingen inderdaad grotendeels duiden op "verschuivingen" van capaciteit tussen deze twee jaren. Het totale verschil over die twee jaren is +599 (2009) -453 (2010), is 146 MWp meer capaciteit dan tot nu toe door BNA was gepubliceerd. Dat mag voor Duitse begrippen "aardig wat" heten. Het is wel een extra volume wat, naar een jaar terug gerekend, drie en een half maal zo groot is als het totale bijbouw volume wat CBS als voorlopig cijfer voor Nederland heeft gepubliceerd voor het jaar 2010...

Meer wijzigingen - door BNA
Hier blijft het echter niet bij. Want ook het Bundesnetzagentur zit niet stil. Zo werden reeds in een revisie gedateerd 29 juni 2011 licht afwijkende cijfers voor de maanden oktober tot en met december 2010 gepubliceerd door BNA, wat het totale volume voor die drie maanden met bijna 31 MWp verminderde. Ook voor de eerste maanden van 2011 zijn reeds lichte revisies verschenen. En zo zullen er mogelijk nog wel meer wijzigingen gaan komen. Nogmaals: het gaat op de totale hoeveelheid niet om zeer grote wijzigingen, maar significant zijn ze beslist.

Polder PV zal de door hem getraceerde wijzigingen trachten op te nemen in geactualiseerde grafieken als de cijfers voor juni 2011 eindelijk door het Bundesnetzagentur zullen worden gepubliceerd. Want die laten nog steeds op zich wachten.

Cijfer warboel Italië
Photon had in dezelfde issue ook een heel artikel over de totale chaos op de Italiaanse markt (zie ook mijn eerdere artikel). Het is nog veel erger dan ik heb bevroed, waarbij het door mij reeds vastgestelde fenomeen dat er opeens aanzienlijke wijzigingen van de "stand op de Contatore Fotovoltaico" kunnen plaatsvinden al eerder vorig jaar door Photon gesignaleerd is (en trouwens gemeld aan GSE, die vervolgens haastig wat foute ingaves repareerde...). Er lopen diverse regelingen door elkaar heen (nog lang niet duidelijk wat zelfs al lang afgeronde regelingen nu precies hebben opgeleverd). De marktwaakhond GSE schijnt gigantisch overwerkt te zijn, al mensen van andere departementen te hebben aangetrokken (die niets van ingewikkelde statistieken of van zonnestroom curiosa afweten), en de hot-line voor installatiebedrijven is volgens Photon regelmatig overbelast (off-line). Wat er nu precies van alle bekende, nog te wijzigen of te publiceren cijfer materiaal bij elkaar gemaakt moet worden zal waarschijnlijk pas blijken nadat de rook van het slagveld al maandenlang is verdwenen. Meest saillante punt: er is een verplichte voor registratie om onder Conto Energia 4 aanspraak op de - nog immer zeer lucratieve - invoedingstarieven te kunnen maken. Minister Romani heeft in een persmededeling verkondigd dat alleen al in de "vrije uitloop tot en met augustus" in die regeling 5.000 grote installaties met een totale capaciteit van 6 Gigawattpiek opgenomen schijnen te zijn (lees: nog lang niet geaccepteerd, maar "op de nominatie").

M.a.w.: wat er ook uit de totale chaos van de Italiaanse "PV-statistieken" naar voren zal gaan komen, het zullen volkomen verpletterende cijfers blijken te zijn. En de rekening voor de stroomverbruikers zal wel eens heel wat pijnlijker kunnen gaan uitvallen dan een tijd geleden al gedacht. Aan de andere kant heeft dat mogelijk weer een ander "interessant" effect: als de tax op de kilowattuurtjes flink toe gaat nemen, zal "end-consumer-type-grid-parity" zeker in Zuid-Italië reeds tot het verleden gaan behoren, en zou de zucht naar aanschaf van een eigen zonnestroom systeem om de "pijn in de portemonnee" wat te verzachten nog wel eens extra vleugels kunnen gaan krijgen.

Het blijft een "rare" markt, die PV-business. Wel een hele leuke en absurd dynamische. Sopt u de komende jaren met ons mee?

http://www.photon.de/news_archiv/details.aspx?cat=News_Archiv&sub=Politik&pub=1&parent=3455

30 augustus 2011: Citaat van de week. Regelmatig vindt Polder PV heerlijke uitspraken in het energiewereldje, zijn citaten pagina's staan er vol mee (laatste hier). Uiteraard vooral in de duurzame hernieuwbare energie sector (sorry, moet van CBS...). Die een dynamiek kent waar je soms knettergek van wordt. Maar waar bijna dagelijks heerlijke pareltjes in naar boven drijven. De sjeu van het internetverkeer, de krenten in de pap, een moment van optrekkende mondhoeken in een oneindige grijze oase van fossiel geneuzel in eigen land. Hierbij twee recente citaten uit "dat wereldje".

Citaat van de week 35

Reactie Polder PV: niets nieuws onder de zon, dus. Het is immers van alle tijden, dat het "niet het makkelijkste jaar" was (of: is) voor de - fors gegroeide - spelers op de zonnestroom markt...

Citaat van de week 33

Reactie van Polder PV: zouden ze dat nou snappen, bij de VVD, PVV, D'66, CDA, PvdA, GL, SP, en noem ze maar op?

En nu we toch bezig zijn kan deze troostprijs scorende recentste reactie op het Duurzame Energie subforum van GoT er ook nog wel bij (toegevoegd):

Reactie van Polder PV: Geen commentaar...

Welkom op deze nieuwe nieuwspagina...