starting up our own green power production unit: 4 solar panels, March 2000
overzichtelijk met nieuws
links
PV-systeem
meten=weten
grafieken
graphs
huurwoningen
nieuws
index

 

SOLARENERGY

Kort verslag bezoek aan Intersolution 2009
23 januari 2009 Gent (België)

Website van de beurs, ook mooie fotopagina

klik op het rood-omlijste plaatje voor grotere foto's
click on red-lined image for bigger photographs

Voor impressie van Intersolar 2008, zie aparte fotoreportage
For impression of Intersolar 2008, go to separate photo report

© 27 januari 2009 Peter J. Segaar/Polder PV


Introductie
Met de trein vanuit mijn woonplaats Leiden is het op redelijke termijn te doen om naar het Vlaamse Gent te sporen. Minder dan drie uur, via Den Haag, Rotterdam, Roosendaal, en Antwerpen, tot en met station Gent-St-Pieter (zuidzijde van de stad). En vandaar in luttele minuten met de frequent rijdende tram naar de spoorlus voor de Flanders Expo. NB: reeds vanuit de trein was zichtbaar dat België PV-liefhebber aan het worden is, want op sommige plaatsen haalde je er al zo een paar dakvullende systemen uit in het voorbijflitsen (er is echter uiteraard nog gigantisch veel in te vullen potentie). Gelukkig was in Gent alles binnen, want het was zeer slecht, regenachtig weer op vrijdag de 23e. Dank aan een collega van Polder PV die aan een kaartje voor de (3-daagse) beurs kon komen en die me heeft toegestuurd. Ik bleek niet de enige te zijn, en op in de Flanders Expo kregen we dan ook te horen dat de "belangstelling" uit Nederland overweldigend groot was. Hoe zou dat nou toch komen...

Na een snel rondje door de overzichtelijke, gezellig drukke, maar gelukkig niet bomvolle zaal werd al heel snel duidelijk: België is fors in de greep van zonne-energie. De goede verstaander had dat de afgelopen jaren al lang begrepen. Het in 2007 met name in Vlaanderen opgetuigde pakket aan ondersteuningsmaatregelen voor zonnestroom, waaronder vooral de 45 eurocent per kWh voor bij de lokale netbeheerder in te wisselen groencertificaten (20 jaar lang) en belastingvoordelen zijn de beste incentives gebleken voor massale particulieren belangstelling en wil om daadwerkelijk tot aanschaf om te gaan van de populaire blauwe paneelkes. Als we 26 januari 2009 als ijkdatum nemen kunnen we dat direct zien aan de systemen die reeds op Sonnenertrag.eu zijn aangemeld. Landen vergelijking: België 239 systemen, totaal 937 kWp (3,9 kWp/installatie gemiddeld), Nederland slechts 58 systemen (4 maal zo weinig), totaal 110 kWp (1,9 kWp/installatie gemiddeld, dik 2 maal zo kleine installatiegrootte dan in België bij de bij Sonnenertrag aangemelde systemen).

<<<
Lots of specialized mounting fixtures ("Gestelltechnik") from machine building specialist Germany. Even if one has a "difficult" roof, there are always intelligent solutions to fix your precious solar modules onto (or even in) the roof.

Ook talloze bedrijven hebben bij de zuiderburen zeer fors uitgepakt en of direct op eigen initiatief, of via daklease constructies bij extreem hard groeiende nieuwkomers, al snel vele tientallen tot enkele honderden kilowattpieken per dak aan laten leggen. Ook de Franstaligen laten zich niet onbetuigd, er waren zelfs enkele stands van bedrijven waar dat de voertaal leek te zijn. Wat aan de andere kant ook weer niet verbazingwekkend is, want Frankrijk is ook rap op weg een groeimarkt van formaat te worden (met als "specialisatie" BIPV, omdat daar de hoogste invoedings-tarieven voor worden uitbetaald).

Resultaat van dit alles: een snel exploderende sector met groothandels, leveranciers van modules, buitenlandse specialisten, inverters, kabels, maar ook diverse andere gerelateerde zaken. Niet gek dus dat er veel Duits spul was te zien wat massaal wordt geïmporteerd (bijvoorbeeld een hele range aan bevestigingsmaterialen van het beroemde Schletter uit Oberbayern, en natuurlijk de bekende "rooie bakken" (ook andere kleuren) van wereld inverter marktleider SMA). Maar ook ondernemingen uit Nederland, die nauwelijks iets te makken hebben door de extreem ingeperkte SDE regeling in eigen land, draaien nu al forse omzetten door de lucratieve markt bij de zuiderburen. Diverse Nederlandse bedrijven (Mastervolt, Scheuten, Sunconnex...) gaven acte de présence en ze hadden het ook druk - de vergadertafels waren regelmatig goed gevuld...

Een tale telling resultaat van "gezonde" versus "zwaar ingeperkte" prikkeling van de markt: Alleen Vlaanderen al heeft per hoofd van de bevolking het veel grotere en al veel langer met zonnestroom "bezig" zijnde Nederland ingehaald, en mogelijk dat het hele land qua geplaatste (en volop werkende) capaciteit het huidige jaar ons land ook al gaat inhalen als er geen kink in de zonnestroomkabel komt. Want het groeitempo is hoog bij de zuiderburen. Tja, wat wil je: particulieren mogen zonder probleem (en met behoud van de standaard Ferrarismeter, die de netbeheerder verplicht en kosteloos moet vervangen als die niet kan terugdraaien...) 10 kilowattpiek op het dak leggen (dat zijn maar liefst 57 modules van 175 Wp), of desnoods in de tuin zetten op een opbouwconstructie. En bedrijven zijn niet gelimiteerd in capaciteit...

Een paar flashes van de beurs:

Carbomat
Een groothandel die het hele "center court" had ingehuurd, en daar een gigantische tracker had geplaatst. Ik heb nog niet gehoord dat er daadwerkelijk (grote) trackers zijn geplaatst in België, daarvoor zullen de windcondities mogelijk te riskant zijn, is mijn inschatting (zware belasting, slijtage, ongeval risico's). Staat natuurlijk wel leuk, zo'n enorm ding, als visitekaartje. Carbomat is een elektronika groothandel/importeur/ distributeur die een handig boekje had liggen met een overzichtelijke zonnestroom product-catalogus. Hun zonnestroom e.a. "duurzaam" assortiment voeren ze op een apart website onderdeel "Ecoroom". Het meest opvallend was het enorme Schletter assortiment voor een hele range aan daktypen. De beurs is immers in België, het land van veel huiseigendom en veel "eigengereide architectuur". In Nederland nogal eens misprijzend met "rommelig" gekarakteriseerd, wat echter ook als jaloezie bestempeld kan worden (zeker nu veel van die daken nu met veel meer "blauw" worden bekleed dan in Nederland onder SDE condities "mag"). Dus ook veel daktypen, van talloze soorten pannendaken, "leidaken" (platte leiplaatjes), diverse typen aluminium- en zinkdaken, golfplaat daken, etc. Voor elke toepassing is er wel bevestigingsmateriaal voorhanden, dus dat kan geen reden zijn om "het" dan maar niet te overwegen. Een collega vond op deze beurs zelfs zelf-vulkaniserende lange schroeven waarmee hij een frame op een dakkapel op verantwoorde wijze kan aanbrengen.

Opvallend ook bij Carbomat: de nieuwe, door de Duitse siliciumcellen gigant Q-Cells in een compleet onafhankelijke productielijn geproduceerde CIGS Solibro modules waren al beschikbaar. In nominale STC groottes van 60-90 Wattpiek. Ik ben benieuwd hoe de zuiderburen deze bijna zwarte modules zullen weten te waarderen. Uiteraard wel relatief grote oppervlaktes nodig vanwege het "bescheiden" module rendement. Alhoewel, bescheiden? De hoogste nominale power modules hebben al een omzettingsrendement van ... 12%! (alle modules 1.190 x 630 mm zonder frame, maar met frame verkrijgbaar'. Tja, het komt dan ook van een van de grootste zonnestroom specialisten ter wereld. Q-Cells gaat uitsluitend voor top-kwaliteit.

<<<
CIGS thin-film module by Q-Cells daughter Solibro already available in the rapid-growing market of Belgium. Range available: 60-90 Wp, with module efficiencies from 8 up till ... 12%.

 


Twinergy Roof Tile e.a. "dakpan oplossingen"
Naast de opvallende "urban windturbine" wist de combinatie Europe Twin Tile/Twinergy Suntile de aandacht te trekken met een forse stand met een van diverse vergelijkbare oplossingen voor het fenomeen zonnestroom opwekkende "daktegel" (roof tile). De basis is een ook separaat verkocht product van Europe Twin Tile, een lichte soort dakpan. Deze bestaat uit twee "aluverzinkte" dunne platen die door een geluid-dempende polymere folie zijn gescheiden. Hierop wordt per segment een langwerpig, frame-loos smal zonnepaneel geplaatst (zie Twinergy site > producten > Dakpannen: TwinergyRoofTile.pdf). Bestaande uit 18 monokristallijne cellen met een totaal nominaal vermogen van dik 42 Wattpiek.

Er zijn meer vergelijkbare producten op de markt, zoals het nota bene door cellenfabrikant Photovoltech getoonde fraaie Koramic systeem waarbij polyurethaan segmenten (plm. 78 Wp/segment) met elk 22 multikristallijne Photovoltech zonnecellen waterdicht in het daksegment ingepast kunnen worden via een innovatieve magneet bevestiging die direct op de klei dakpannen wordt aangebracht (onderzijde, bovenzijde heeft schroefverbinding, 4 schroeven/segment). Hierbij heeft men de klei-dakpan daken van Koramic op het oog als toepassing (2 typen dakpannen, zeer veel verkocht in België). Voor website met meer info over dit esthetisch mooie, uit pure Belgische producten gemaakte systeem, zie deze pagina op de Koramic website.

Ik ben benieuwd of dit soort systemen echt aan zal slaan. Het enige echt structurele bezwaar zou kunnen zijn dat er relatief veel bekabelings-werk nodig is, zeker als je met deze relatief laag nominaal vermogen hebbende "opzet modules" hele dakoppervlakken zou willen bezetten. Er zullen echter vast wel afnemers voor gevonden worden. Het Koramic systeem heeft een erg mooie uitstraling, en u zult versteld staan hoeveel mensen zich door dat soort aspecten bij koopbeslissingen zullen laten leiden, i.p.v. (vooral) naar €/Wp kosten te kijken...

<<<
Solar roof tiles are offered by a growing number of providers. This one on a novel metal roof tile by Europe Twin Tile, bearing a frameless 42.4 Wp 18-cell monocrystalline solar module (coded: 40WP Twinergy). The module has a IEC 61215 class II certificate.

 


Mastervolt
Ik had weer een leuk gesprek met Michiel Klees van het oer-Nederlandse Mastervolt, nadat ik een van zijn collega's wees op de Soladin120 omvormer die niet meer in het assortiment zit maar nog wel in de vitrine lag... Volgens de heer Klees boert Mastervolt goed, niet alleen in de blijkbaar (door de mondiale financiële crisis) relatief "ongeschonden" mondiale boot-sector. Waar Mastervolt groot in is geworden met complete energieconcepten en de bijbehorende on-board apparatuur. Ook in het buitenland, zoals Spanje, Frankrijk, Italië en, mogelijk in de nabije toekomst (als alle "dwarsliggende elementen" effectief zijn opgeruimd door de regering) ook het extreem zonnige Griekenland, ziet Mastervolt goede markten. Vooral de eilanden van de laatstgenoemde zonnige natie hebben een enorm potentieel, vooral ook met autonome systemen, omdat er vaak nauwelijks een werkend "net" is op de talloze mini-eilandjes. Gezien de belangrijke toeristeninkomsten uit de Grieks archipel, de scheepvaart- en elektra expertise bij Mastervolt: een zeer interessante combinatie. België zelf is natuurlijk een byzonder aantrekkelijke markt vanuit de thuisbasis in Amsterdam, en het is zeer waarschijnlijk dat Mastervolt goede zaken op deze beurs heeft gedaan. Te zien aan de beursagenda van Mastervolt (zie website onder "Fairs and shows"), is het bedrijf extreem actief om haar naam - en producten - wereldkundig te maken.

Mastervolt blijft het zonnestroom omvormer assortiment upgraden (bijv. Sunmaster serie, nieuwe XS6500), aanpassen, en, ook: in capaciteit uitbreiden. Want zowel de particuliere systemen worden groter, als de zonnestroomparken. En dan wil je als serieuze omvormer fabrikant natuurlijk niet achterblijven. Toch blijft Mastervolt het vooral bij een "decentrale" vorm van park-opzet houden, omdat bijvoorbeeld bij keuzes voor zeer grote centrale omvormers (bijvoorbeeld het Duitse bakbeest Padcon met 2,5 MW capaciteit) er alleen van specifiek, gecertificeerd en door de leverancier getraind en ter beschikking te stellen personeel gewerkt mag worden (systeemspanningen van 1.000 Volt mogelijk). Mastervolt kiest echter voor een concept met veel meer kleine omvormer "stations", waarbij goed opgeleide installateurs op eenvoudige wijze eventuele mankementen kunnen verhelpen en dus ook lokaal personeel snel inzetbaar is. Dit scheelt bij de vaak scherp op productie "ontworpen" parken behoorlijk in vermeden verliezen, omdat bij uitval of storingen van een centraal omvormer station er al snel problematische uitval en dus financieel verlies (verloren gegane opwek van het hele park) voor de exploitant ontstaat. Terwijl bij een kleinschaliger concept (opknippen in deelstrings en aparte omvormers) sneller gereageerd, gerepareerd, en minder/nauwelijks systeemverlies gerealiseerd kan worden

Op de beursvloer stond trouwens een "typisch 15 kilowatt" 3-fase omvormer station. Mastervolt voert inmiddels een 10 en 15 kW exemplaar in de Sunmaster categorie, elk met 3 "power modules", en met IP55 classificatie voor buitengebruik ("stofvrij" resp. "spuitwaterdicht"). De 15 kW omvormer zou een input range van 14-20 kWp aan DC zonnestroom vermogen moeten aankunnen. De aansluit mogelijkheden zijn voor afnemers/installatie bedrijven e.d. "onderhandelbaar": men is flexibel in de te kiezen aansluit hardware.

Uiteraard hadden de heer Klees en ondergetekende het uitgebreid over de situatie in Nederland, en zijn we benieuwd of de aangekondigde "nieuwe" (in 2008 niet door EZ geïmplementeerde, doch in eerste instantie wel verordonneerde, in 2 stukken gehakte) 5-100 kWp range binnen de SDE 2009 daadwerkelijk wat extra "schwung" in onze blijvend "geknepen" en van permanent ingeknepen handremmen voorziene markt zal gaan brengen...


mp-tec GmbH en Inventux a-Si/µc-Si module

Dit Duitse bedrijf uit Eberswalde NO van Berlijn (niet ver van de Poolse grens) had een heel assortiment aan zonne-energie spul bij zich, waaronder een set fraaie zonnecollectoren, zowel plaat-modellen (op-dak en in-dak) als een mooie, strakke vacuumbuis collector "all made in Germany" (het gros van de vacuumbuizen wordt in China geproduceerd). De nationale trots werd breeduit gemeten bij mp-tec, en dat mag zeker gelden voor een product wat op Intersolar 2008 in München vorige zomer voor het eerst werd gepresenteerd en wat mp-tec ook in de stand had (het wordt vreemd genoeg echter niet genoemd op hun website): de eerste mikromorf/amorfe Silicium (dunnelaag) module die op apparatuur van het Zwitserse Oerlikon is geproduceerd. Het module van Inventux uit Berlijn.

<<<
Inventux amorphous/micromorphous Si thin-film module produced on equipment by Oerlikon. It was the first of its kind in a commercial presentation and demonstrated for the first time on Intersolar 2008 in Munich. Efficiencies of the 6 different STC nominal powers on offer (105 - 130 Wp): 7.3 - 9.1 % on a module surface of 1,44 m². The module was presented on the Intersolution fair by German company mp-tec from Eberswalde near Berlin (Inventux has its production facility in Berlin).

Het is een erg mooie dubbel-glaslaminaat module, en interessant is om te zien wat voor rendement die dingen nu eigenlijk hebben. Ik kreeg zowaar een datasheet in mijn handen gedrukt, en daar staat al een range van 6 stuks variërend van 105 tot en met 130 Wp nominaal STC vermogen op. Die modules hebben allemaal een afmeting van 1,1 bij 1,3 meter (standaard, goed in de praktijk hanteerbaar formaat bij Oerlikon), dus een effectief "beschikbare" oppervlakte van 1,43 m². Het effectieve omzettingsrendement bij STC condities is gelijk aan de STC waarde van het module (de zogenaamde "flash-waarde" die eigenlijk op elk module vermeld zou moeten worden) gedeeld door het ingestraalde vermogen op het gehele paneel: 1.430 Watt bij STC condities in het geval van deze specifieke modules (bij 1.000 Watt/m²). Ik kom dan op omzettingsrendementen voor een nog jonge "tak van sport" van 7,3 (105 Wp module) tot en met zelfs 9,1% (130 Wp module) en 8,4% voor het als "standaard" opgevoerde 120 Wp exemplaar. Dat is een zeer behoorlijke prestatie. Deze modules bestaan uit twee aktieve lagen, een amorf Si laag en een mikrokristallijne Si laag die verschllende delen van het zonnespectrum omzetten en die boven elkaar zijn gedeponeerd via volledig geautomatiseerde in-line opdamp processen.

We kunnen nog heel wat gaan verwachten van de sterk groeiende dunnelaag sector, vooral als het ze lukt om daadwerkelijk de module efficiëntie nog verder op te schroeven. Ook zal het spannend zijn om de "strijd" tussen de twee giganten Oerlikon en het Amerikaanse Applied Materials verder te zien gaan. Uiteraard in de hoop dat die "strijd" vooral tot snelle voortschrijding in technologische ontwikkeling zal gaan leiden i.p.v. tot bezopen tijd, geld, en frustraties kostende processen in de rechtbank (Oerlikon heeft Applied aangeklaagd wegens vermeende inbreuk op hun patenten voor toepassing van mikrokristallijne technologie, maar die actie van Oerlikon is in de sector bepaald niet met open armen ontvangen...).

De "key account manager" van mp-tec was erg enthousiast en nodigde me uit om eens een keertje langs te komen in noord-oost Duitsland. Hmmmm. Polder PV voelt alweer een nieuw Mega PV radtour plannetje opborrelen...


Enfinity
Dit bedrijf is een klassiek voorbeeld van de enorm harde groei van de (potentie) van de Belgische markt. Maar daar is het bedrijf, wat "pas" in 2005 werd opgericht, al lang niet meer als enige actief. Ze hebben al zonnestroomparken in Spanje, Italië en Griekenland gerealiseerd (zie ook hun referenties pagina, waarop ook een groot 1,2 MWp systeem op het industriële dak van McBride in Ieper) ... In een van de goed leesbare en duidelijke folders van hen lees ik dat Enfinity naast Egypte, India, Marokko, Polen, Roemenië, Taiwan, het Verenigd Koninkrijk en Turkije, ook ... Nederland als "target" op het netvlies heeft staan. Gezien hun professionele en bewezen competentie zouden ze best wel eens een geduchte concurrent kunnen worden voor de enkele "puur" Nederlandse partijen die zouden kunnen gaan "profiteren" van het openstellen van een categorie 5-100 kWp binnen de SDE regeling. De vraag is dan natuurlijk: wat zal de reactie zijn van de politiek als een aanzienlijk deel van "te beschikken" > 5 kWp projecten betaald uit de door belastingbetalers opgehoeste SDE straks mogelijk in Nederland door professionele buitenlandse partijen als Enfinity (en waarschijnlijk de nodige Duitse spelers) ingevuld zullen gaan worden... ???

Maakt verder niet uit, natuurlijk. Enfinity is goed bezig, aan hun eigen nationale markt zullen ze nog wel de nodige tijd hun handen vol hebben, ze hebben zelfs al een eigen monokristallijne (OEM) PV-module laten maken, hebben internationaal interessante contacten (leveringen van het Amerikaanse Sunpower en het Chinese Yingli), ze zitten zelfs ook al in het forse kapitalen nodig hebbende CSP gebeuren, en ze lijken een hoge project kwaliteit af te leveren. Hun site ziet er professioneel uit. En alleen al hun vacature lijst telde 14 Belgische exemplaren toen ik die bekeek (26 januari 2009), en nog een hoop meer in het buitenland, tot in ... Bulgarije aan toe. Binnen Europa zonder meer een interessante "sparring partner" voor het bekende Nederlandse, in het buitenland aan zonnestroom de dikste boterham verdienende Econcern...

<<<
Stand of the rapidly growing Belgium company Enfinity, a system house one has to keep in mind when considering installation of large PV-systems in a growing number of European countries.

 


Bisol
Dit is een van de zeer interessante nieuwe moduleproducenten uit het voormalige oostblok, meer specifiek: Slovenië. Bisol heeft als thuisbasis Prebold, produceert sinds juli 2006 multi- en monokristallijne modules in de hogere Wp range (215 - 230 Wp), heeft momenteel een capaciteit van 25 MWp/jaar, en werkt nauw samen met partners als Photovoltech (als hoogwaardig bekend bestaande cellen uit België die ook een aparte stand had, diverse innovaties als back-contacting), en met het systeemhuis Energiebau Solarstromsysteme GmbH uit Köln. Verschillende leveranciers in de Benelux bieden deze mooie Bisol modules reeds aan (bijvoorbeeld Walraven/Solar-ID in Bodegraven, zie datasheet). In een van de eerste grote PV installaties in Slovenië, het multikristallijne 43 kWp systeem op het Congress Centre in Brdo, zijn 196 stuks Bisol BMU-215-1 modules gebruikt (voorspelde jaarproductie aldaar 44,2 MWh, genormeerd een respectabele 1.028 kWh/kWp...).

Ik wens het Sloveense Bisol veel succes bij hun afzet in Europa!


Flexibele zonnepanelen
Opvallend was het behoorlijke aantal aanbieders van flexibele zonnepanelen op deze "relatief kleine" beurs. Dat heeft deels waarschijnlijk te maken met de grote potentie van grote industriële hallen in België en de "we gaan d'r voor!" stemming bij de zuiderburen. Daken die niet zomaar met veel ballast belegd kunnen worden, en waar juist dit soort toepassingen ideaal voor zijn. De triple-junction amorf-Si producten van United Solar Ovonic LLC (Amerika) worden al bij veel leveranciers in verschillende vormen toegepast. Zo heeft SolarIntegrated al twee enorme "lappen" in de aanbieding, de ene SI - M2 288 met een afmeting van 5,6 bij 0,9 meter en een STC vermogen van 288 Wp (twee banen van de UniSolar modules op een aluminium zink coated flexibel stalen substraat). Het tweede model, SI - T2 serie is een reus van 5,8 bij 2,0 meter (!) met maar liefst 4 banen op een stevige Sarnafil FPO membraan. Deze zijn verkrijgbaar in vermogensklasses van 544 resp. 576 Wp nominaal STC vermogen (je zou er bijna een paar Soladin600's per stuk voor reserveren...). Die reuzenmatten kunnen opgerold (niet te strak) worden aangeleverd en op eenvoudige wijze uitgerold op de platte daken, waarbij ze met slimme bevestigingen en een mobiel "las"apparaat aan elkaar worden bevestigd.

Ook I.R.S. Solar (zie ook verderop) had een vergelijkbaar product (ook met United Solar materiaal) in het pakket, het ook al eerder door mij genoemde Evalon®, wat door de Duitse fabrikant Alwitra wordt gevoerd, en waarbij van EVA membranen gebruik wordt gemaakt (polymeer legering van ethyleen, vinyl, acetaat en terpolymeer) in combinatie met polyvinylchloride (PVC). Er zijn zo'n 4 soorten "matten", met lengtes van 3,36 resp. 6 meter, en breedtes van resp. 1,05 en 1,55 meter. De nominale vermogens van deze matten liggen tussen de 136 en de 408 Wp per stuk.

<<<
Large reddish Flexcell amorphous Si-"mats" for flat roofs. Cables etc. included, up to 3.7 meters long. Laminated with the roof segments of Renolit (alkorTOP®) they form an interesting sustainable roof solution.

En er was meer te zien. Zoals de roze gekleurde amorf Si matten "ReFlex Solar 200" van Flexcell wat het Vlaamse bedrijf Renolit Waterproofing levert (uit Oudenaarde). Ook hier: forse matten, amorf silicium, op een door Renolit ontwikkelde alkorTOP® (1,5 mm. TPO) dakafdichtingsmembraan, een grote van 1,67 ("dubbellaags") of 1,8 meter ("enkellaags") in de breedte, en 3,7 meter in de lengte metend. Van deze matten is het nominale vermogen minder: 200 Wp (zie datasheet).

Ook de Belgische dakspecialist Imperbel-Derbigum was present. Ze voeren twee specifieke dakproducten in het assortiment. Een reflecterende waterdichte membraan met witte acryl bovenlaag die bijvoorbeeld onder (op frames of consoles gemonteerde) zonnepanelen op platte daken wordt gebruikt (Derbibrite) en voor zowel meer opbrengst, als voor temperatuurverlaging van het gebouw zorg kan dragen. En hun dunnelaag matten onder de productnaam Derbisolar, bestaande uit in eigen huis ontwikkeld Derbisolar Base, een polymeerbitumen met een acryl toplaag, waarin ook de United Solar producten zijn toegepast (twee kleiner/smaller type matten van 2,8 x 0,4 m., 68 Wp, resp. 5,5 x 0,4 m., 136 Wp).

Het mag duidelijk zijn dat "ons" NUON Helianthos echt als een speer de productie van hun dunnelaag matten moet gaan opschroeven, anders gaan ze een zeer lucratief marktsegment missen door de reeds gevestigde concurrentie die al flink bezig is om het ene na het andere industriële dak te "bepleisteren" met hun zonnestroom opwekkende matten.


Girasolar
Een oude bekende die ik een paar keer eerder ben tegengekomen op beurzen, is natuurlijk de in Deventer ("operational HQ") resp. Ann-Arbor (MI, U.S.A., "corporate HQ") zetelende internationale "PV-player" Girasolar die een heel spectrum aan activiteiten ten toon spreidt. Het is altijd leuk om even langs te wippen en Wieland Koornstra (ex bestuurslid van de Zonnestroom Producenten Vereniging) weer eens door te zagen over de mondiale ontwikkelingen, waar hij verschrikkelijk veel van afweet. Reken maar dat hij u de oren van het hoofd kletst, en heel veel "inside info" uit zijn mouwen tevoorschijn tovert. Goed om bij te praten en de laatste roddels uit te wisselen. Die trouwens veelal op snoeiharde feiten zijn gebaseerd, het is en blijft "een apart wereldje", die PV-business. Het is altijd leuk als Wieland "op dreef" raakt, want al snel blijven er dan wat toehoorders "hangen" om de verhalen aan te horen...

Girasolar is o.a. bezig met een bloedeigen productie van solar-grade silicium volgens een innovatief proces (neen, daar krijg je het fijne natuurlijk niet van te horen, dat is zo'n beetje Staatsgeheim bij elk bedrijf wat denkt een flinke klapper te kunnen maken in dat lucratieve traject), zit in talloze projecten her en der over de aardkloot verspreid (o.a. bouw van zonnestroom parken, maar ook bijvoorbeeld een project met autonome systemen in Ethiopië), en heeft zeer interessante, meestal "hoog-karatige" modules in het leveringsprogramma. Ik zag bijvoorbeeld een mooie module van de Canadese fabrikant Day4Energy staan, en er stond een intrigerende folder van 's werelds grootste scheepsbouwer, het Zuid-Koreaanse Hyundai Heavy Industries met, inderdaad, een hele range aan interessante multi- en monokristallijne modules met nominale vermogens van 182-206 Wp (multi) resp. 194-218 Wp (mono). Zie ook download op deze pagina van de website van de HHI Elektro dochter Electric Systems Division.

Ik zal Wieland vast nog wel vaker tegenkomen op toekomstige beurzen...


SunHunter van I.R.S.!
Ik wil deze pagina gaarne afsluiten met een "echte" noviteit, en dat zijn de ... ronde (u leest het goed) "zonnepanelen" die de al lange tijd in de zonnestroom business zittende dakspecialist I.R.S. uit het Oost-Vlaamse Deinze voor ons in petto had op de beursvloer. Het is een werkelijk fascinerend systeem, met compleet andere insteek als alle andere zonnestroom moois wat we kennen, en verdient zeker de aandacht. Al werd er weinig prijsgegeven over de belangrijke "hard numbers" van deze revolutionaire technologie. En daar zou het bij elke presentatie van een "innovatief" product natuurlijk ook vooral om moeten gaan.

<<<
The "SunHunter" tube-like PV (not solar thermal!) CIGS- thin-film "module" that appears to be the off-spring from Solyndra in Fremont, CA (U.S.A.) and marketed under another name on the European market by I.R.S. from Belgium. It is a very interesting concept, with a lot of (potential) advantages like efficient flat roof surface use. The companies selling this beautiful stuff should however try to do away with the "mist" concerning the output of these kind of modules. The whole module concept is said to be backed by approximately 80 patents, so it appears to be a very well researched endeavour. We hope that its promises will turn out to become reality.

Hierbij moet ik meteen aangeven dat ik niet lang voor de beurs reeds een website had ontdekt waarop dit intrigerende systeem werd beschreven, alleen kon ik dat ter plekke zo snel niet uit mijn geheugen toveren, en werd er ook helemaal niet naar verwezen door de medewerker van I.R.S. die ik bevroeg over hun "SunHunter" systeem. Toen ik thuis eenmaal ging "graven", was het snel gebeurd. Het gaat hier namelijk om een uitvinding van het in Fremont, CA (U.S.A.) zetelende bedrijf Solyndra, wat een eigen website met hun systeem voert (maar wal al net zo geheimzinnig doet over de output ervan, op de I.R.S./SunHunter site staat zelfs: "geen technische fiches in pdf formaat"). Zie: Solyndra.com. Leuke "teaser" aldaar: "The world of solar is no longer flat"... Solyndra claimt een order portefeuille te hebben van ... anderhalf miljard dollar. Solyndra werkt nauw samen met het internationale dakbedrijf Carlisle met vestiging in diverse landen. Beide namen staat in een hoekje achterop de SunHunter brochure van I.R.S.

^^^
Detail of the junction of 4 "modules" of the SunHunter/Solyndra system showing the interconnected grayish supports (with internal wiring), and some of the fascinating "PV-tubes". The latter consist of an inner tube coated on the outside with CIGS-cells (coupled in "series" over the length of the tube!) within an outer tube, in which a so-called (unspecified) "optical coupling agent" is inserted for optimal light-entrance and guidance onto the CIGS-layers.The modules are easily interconnected with cabling already available in the frame supports, the frames themselves are also easily coupled together and can be rapidly extended into a roof-filling, continuous light-trapping PV "module-field". The tubes are mounted horizontally app. 25 cm. above the surface of the flat roof, on which a reflective white membrane is laid out to reflect as much sunlight as possible to the underside of the CIGS-tubes. Strong winds have no effect on this "airy" module set-up, the system has been thoroughly tested. The least one can say about this highly unusual PV-system: a fascinating design...

Enkele opvallende voordelen/eigenschappen van deze horizontaal op platte daken op te stellen "CIGS-buis" systemen (deels uit folder, deels van standhouder gehoord, deels zelf op een rijtje gezet, vooral m.b.v. een goed artikel op de website van het goed geïnformeerde Greentech Media.com):

  • CIGS celtechnologie, aangebracht op de buitenzijde van de binnenbuis. CIGS heeft in potentie een hoog haalbaar rendement, alleen is de efficiëntie van de hier daadwerkelijk in de verkoop gebrachte "Solyndra" (dan wel "SunHunter") buizen vooralsnog niet bekend (zie ook bij "nadelen");
  • 40 "buizen" van ongeveer een inch (plm. 2,5 cm.) in diameter, in een module van 1 bij 2 meter; tussenruimte tussen buizen ook ongeveer een inch tussenruimte;
  • binnenbuis zou (volgens Greentech) zo'n 150 in serie gekoppelde CIGS "cellen" hebben;
  • gel ("optical coupling agent") tussen binnen- en buitenbuis zorgt voor optimale lichtinval van zonlicht op de gevoelige licht-omzettende CIGS-laag;
  • drie "soorten" zonlicht kunnen (tegelijkertijd) worden omgezet: (1) directe instraling, (2) indirecte (diffuse) instraling, en (3) door/langs de modules vallend, door het op het platte dak liggende witte doek gereflecteerde licht tegen de onderkant van de ronde buizen;
  • buizen/modules worden 25 cm. boven (het reflecterende doek op) het platte dak horizontaal geplaatst, zijn eenvoudig schakelbaar; er hoeft geen "tussenruimte" (bij schuine opstelling kristalijne modules noodzakelijk voor hoog rendement en voorkoming beschaduwing rijen op elkaar) opgeofferd te worden. Er is dus t.o.v. schuine frame/console opstelling van "klassieke" rechte modules beslist een voordeel in bezettingsgraad van de beschikbare ruimte;
  • buizen spoelen makkelijk schoon, o.a. door kromming van de buizen;
  • buizen zijn volledig gesealed - volgens zeggen met een metaal bevattende verzegeling - en zitten in vaste eindstukken ingeklemd;
  • door tussenruimte tussen de buizen, en door de opstelling op hoge open frames: optimale luchtkoeling;
  • door ijle frame opbouw en de 25 cm. tussenruimte vanaf het platte dak heeft wind geen vat op het systeem. Het is getest tot windsnelheden van 208 km/uur;
  • geen ballast nodig, laag gewicht van de modules (plus frames) van 16 kg/m². Ideaal voor platte daken met lage daklast tolerantie;
  • systeem is eenvoudig te demonteren en te verhuizen. Geen "dakpenetratie" nodig, maar dat is ook niet nodig bij bijna alle andere platdak oplossingen (frames en/of consoles met ballast);
  • systeem zou rond de 80 patenten hebben volgens een van de standhouders van I.R.S.;
  • Solyndra werkt aan upscaling tot 110 MWp productiecapaciteit voor de "binnenste" cylinder (2 miljoen stuks per jaar).

Nadelen/onzekerheden:

  • daadwerkelijk rendement onbekend; geen harde cijfers beschikbaar ("dubbele energie uit dakoppervlak" moet aangetoond worden met harde praktijkcijfers). In het Greentechmedia artikel wordt van een rendement van 12-14% gerept, maar nergens wordt dat bevestigd, noch op de Solyndra site, noch op zowel de SunHunter als op de I.R.S. sites;
  • vooralsnog is het systeem duurder dan "conventionele" toepassingen. Onbekend is hoe de verhouding prijs en daadwerkelijk haalbare normopbrengst op bekende lokatie zal uitpakken, en wat de resulterende "€/Wp" danwel "€/kWh" over de verwachte levensduur van het systeem dan wel zou worden;
  • het voor optimale instraling middels reflectie op het dak liggende "witte doek" kan in de loop van de tijd vervuilen. Er is geen info beschikbaar over die potentiële vervuiling (wat het totale systeemrendement zal drukken, ook al is niet bekend in welke mate). Ook is het doek lastig schoon te maken als de modules eenmaal zijn geplaatst, vooral midden onder een volledig "doorgeschakeld" (dakvullend) systeem;
  • onzekerheid: Hoe wordt van dit systeem het nominale vermogen "onder STC condities" bepaald? Conventionele benadering met een standaard "flasher" die 1.000 Watt/m² op een plat vlak [standaard module] afgeeft kan geen vergelijkbaar criterium opleveren met vlakke modules omdat geclaimd wordt dat zowel direct als indirect licht, en een (???substantieel???) deel gereflecteerd licht bijdraagt aan de totale productie output. Er was sprake van een "vermogen van 120 Wp/module" volgens een Intersolution bezoeker op het Zonstraal forum, maar onduidelijk is hoe dat dan volgens strenge internationale criteria zou zijn vastgesteld;
  • vooralsnog geen certificering, IEC e.d. bekend. Wel schijnt het systeem een "Energy Star" label te hebben, maar dat is een milieu keurmerk uit de U.S.A., geen certificering om het "standaard vermogen" van zo'n systeem objectief te kunnen vaststellen.

Laat onverlet allemaal dat dit een intrigerend nieuw PV-concept is wat ik een groot succes gun, mits de feiten over gerealiseerde kWh productie op tafel gaan komen.

Nagekomen: meer info inmiddels ter beschikking gekomen door een artikel in Photon (jan. 2009) over deze producent. Zie bespreking van 1 februari 2009.

http://www.energeia.nl/preview.php?Preview=371 (bericht met foto, er wordt gesproken over 20% meerkosten t.o.v. een "klassiek" zonnepaneel)
http://www.greentechmedia.com/articles/solyndra-rolls-out-tube-shaped-thin-film-1542.html (bericht van 7 okt. 2008: zeer interessante bespreking van het Solyndra systeem, hier wordt ook een rendement genoemd ("12-14%") waarvan niet duidelijk is of dat de commerciële modules betreft of slechts een in het laboratorium behaalde waarde)
http://www.greentechmedia.com/articles/solyndra-plans-huge-thin-film-factory-1457.html (bericht van 23 sep. 2008: plannen voor uitbreiding productie met 450 MWp extra...)
http://zonstraal.forumup.be/viewtopic.php?t=1405&mforum=zonstraal (forumdiscussie op het Zonstraal forum over het nieuwe moois)


Tot slot
Zo snel als de heenreis ging, zo "stroef" ging de terugreis. Door een breuk in de bovenleiding deed ik bijna drie uur met de trein over het stuk tussen Gent en Antwerpen. Ik was net op tijd om de laatste trein naar Nederland te halen, anders had het nog een prijzig staartje gekregen, deze interessante beurs. Maar geslaagd was Intersolution 2009 zeker. Wie weet tot volgend jaar.


webpagina opgemaakt 24-27 januari 2009 Peter J. Segaar/Polder PV

 


© 2009 Peter J. Segaar/Polder PV, Leiden (NL)