Deutschland, Deutschland, Deutschland

Definitieve cijfers 2007 cf. Photon

Introductie
Recordjaar 2007 volgens Photon...
Grafieken
Links

BRD PV-marktanalyses
2012 2011 2010-II 2010-I 2009 2008 2007 def. 2007 cf. BSW 2006 2005

Introductie

In het vorige overzicht over 2007 werd de stand van zaken met zonnestroom in Duitsland vanuit met name de brancheorganisatie BSW bekeken. Inmiddels heeft de redactie van Photon weer alle harde kerndata van de netbeheerders opgevraagd (en bijna allemaal gekregen). En daaruit hun jaarlijkse synthese "wat is er nu eigenlijk (bijna) precies geplaatst in 2007" gemaakt. Het is op basis van die cijfers niet bij 1.100 MWp gebleven (BSW cijfer, ook in Eur'Observ'ER rapport overgenomen). Het zijn er zelfs 1.150 MWp (nieuw geplaatst) geworden. Het verschil is zo'n beetje de hele geaccumuleerde capaciteit in Nederland.

Recordjaar 2007 volgens Photon...

De harde cijfers zijn te vinden via de homepage van Photon onder het hoofdje "Photon Aktion - In Deutschland installierte Photovoltaikleistung" linksmidden op die pagina. Er is een artikel uit Photon van januari 2009 beschikbaar (pp. 42-43), een samenvatting, en een zeer interessant, volledig naar alle netbeheerders uitgesplitste excel spreadsheet beschikbaar.

• Na een kleine teruggang in 2006 (siliciumtekort had tijdelijk een grote impact op de mondiale marktgroei, en dus ook in wereld leider Duitsland) is in 2007 de markt weer aangetrokken en is de nieuwbouw ook weer fors toegenomen. Voor het eerst is er meer dan 1 GigaWattpiek aan nieuwe capaciteit aan zonnestroom bijgeplaatst in 1 jaar tijd. Een prestatie van formaat.
  
  
• Minimaal 1.150 (detail spreadsheet: 1.149,774) MWp bijgeplaatst, wat 50 MWp meer is dan het zogenaamde Bundesnetzagentur in een monitoring bericht had "vastgesteld" (hier was eerder over bericht in Photon in het november nummer van 2008).
  
  
• Dit houdt t.o.v. de nieuwbouw in 2006 een extra 315 MWp in (2006 t.o.v. 2005 was minus 58 MWp bij de nieuwbouw), een groei van 37,7% t.o.v. de nieuwbouw in 2006.
  
  
• Totale geïnstalleerde capaciteit aan netgekoppelde (!) zonnestroom komt daarmee volgens de Photon/netbeheerder data op minimaal 3.952,960 MWp (ongeveer 4 GWp), dat is een factor 80,7 maal zoveel dan er volgens Eur'Observ'ER eind 2007 in Nederland aan het net was gekoppeld (48,992 MWp, dus excl. autonome systemen die ook niet in de netbeheerders-statistieken van Duitsland voorkomen; het CBS heeft het voor 2007 trouwens slechts over 47,8 MWp netgekoppeld...). Ter vergelijking: de Duitse bevolking is slechts 5 maal zo groot dan de Nederlandse (World Population Datasheet: 82,2/16,4 miljoen), de oppervlakte van Duitsland is slechts 8,7 maal zo groot dan die van Nederland (137,8 resp. 15,8 "square miles").
  
  
• Totale hoeveelheid compleet bemeten productie van al die systemen was volgens Photon 3,05 Terawattuur (ruim 3 miljard kWh) in 2007, reeds driekwart van de jaarlijkse productie van Nederland's enige commerciële kernsplijtingscentrale Borssele en decentraal opgewekt.
  
  
• Die 3,05 TWh was reeds 0,56% van het totale Duitse stroomverbruik in 2007, ongeveer een derde meer dan de 0,42% in 2006. Beieren had in 2007 al een aandeel van 1,7% in de eigen stroommix. De westelijk ervan gelegen buur deelstaat Baden-Württemberg had ook al 0,89% en kan in 2008 waarschijnlijk de symbolische 1% grens reeds zijn overschreden. Heel opvallend was de impact in de noordelijkste deelstaat Schleswig-Holstein, die ook al een mix van 0,53% zonnestroom bleek te hebben in dat jaar (derde plaats, vlak voor Rheinland-Pfalz met 0,52%).
  
  
• Participatie. Een kleine teruggang, maar nog steeds zijn alle grote netbeheerders in de cijfers opgenomen. 837 van de inmiddels tot 876 geslonken netbeheerders hebben hun cijfers ingeleverd. 95,55% van het totaal, wat zelfs iets hoger was dan in het monitoring bericht van het "officiële" (ambtelijke) Bundesnetzagentur die van een deelnemings-quote van slechts 92,9% kond deed. De resultaten van de 39 overgebleven netbeheerders die niet hebben geantwoord op de verzoeken van Photon vindt u niet terug in de door hen opgegeven "definitieve" cijfers. Die getallen geven dus de minimale geplaatste capaciteit weer. Ter vergelijking: een zelfde situatie deed zich bij het cijfermateriaal van 2006 voor, waarbij Photon nog uitging van 830 MWp. Met enkele achterstallige cijfer inzendingen is dat inmiddels gecorrigeerd naar 835 MWp (een toename van 0,6%).
  
  
• Wederom heeft de zuidelijke deelstaat Bayern de meeste capaciteit bijgeplaatst, 426 MWp, wat bijna het dubbele is van de bijplaatsing in het "tegenvallende" jaar 2006 (266 MWp nieuw, stijging groei in 2007: 60,2%). De tweede grote plaatser was het Bundesland ter westerzijde, Baden-Württemberg (245 MWp, 182 MWp in 2006, stijging: 34,6%), gevolgd door het aan zuid-oost Nederland grenzende dichtbevolkte Nordrhein-Westfalen met 119 MWp (twee maal zoveel nieuwe capaciteit in 1 jaar tijd dan in Nederland in totaal is geaccumuleerd), waar de groei t.o.v. 2006 echter tegenviel met slechts 1 MWp meer dan in het voorgaande jaar aan nieuwbouw.
  
  
• Aangezien ervan uitgegaan wordt dat de meeste PV-systemen in Bayern eind 2007 pas aan het net zijn gegaan, wordt verwacht dat in 2008 de 2% grens (aandeel zonnestroom in Beierse stroommix) reeds is overschreden.
  
  
• Het aandeel ligt in de dichtbevolkte, en zwaar geïndustrialiseerde (hoog elektra consumptie hebbende) bondsstaat Nordrhein-Westfalen slechts op 0,23%, wat ook ligt aan het feit dat in deze deelstaat forse gebieden met een tegenvallende instraling liggen, zoals de instralingskaart voor 2007 laat zien (vooral de heuvelgebieden oostelijk van Köln).
  
  
• Mecklenburg-Vorpommern doet het ondanks zeer redelijke instralingscondities het slechtst van de "grote Bundesländer", met slechts 9 MWp bijgeplaatst t.o.v. 10 MWp in 2006.
  
  
• Lichte afwijkingen per Bundesland zijn mogelijk doordat sommige netbeheerders in meerdere Länder actief zijn, waarbij de afgrenzingen niet strict over de administratieve grenzen lopen.

Er is een sterke west-oost "gradiënt" in Duitsland met betrekking tot zonnestroom. Overdreven gezegd: in het oosten worden cellen en modules geproduceerd (vooral in het trio Sachsen/Sachsen-Anhalt/Thüringen, zeg maar de gigantische cluster die zich rond Q-Cells in Wolfen-Thalheim bij Leipzig heeft genesteld, of niet al te ver uit de buurt). In het westen van het land wordt zeer veel geïnstalleerd. Dit is terug te vinden in de geplaatste nominale vermogens per inwoner en per oppervlakte eenheid: (voormalig) Oost Duitsland 16,8 Wp/inwoner, West Duitsland 42,8 Wp/inwoner (ruim 2 en een half maal zoveel), een afspiegeling van de nog steeds ongelijke verdeling van welvaart tussen de "voormalige twee Duitslanden". Qua Wp/oppervlakte steekt Beieren weer boven alles uit met 127 Wp per inwoner (...), in West Duitsland is van de grote bondsstaten Nordrhein-Westfalen de hekkesluiter met 24 Wp/inwoner. In Oost Duitsland is Sachsen met 22 Wp/inwoner nog redelijk, en Brandenburg met 13 Wp/inwoner de "laatste van de grote Bundesländer" in het oosten. De verwachting is dat deze verschillen nog zullen groeien gezien de grote discrepantie in geplaatste capaciteiten tussen de westelijke en oostelijke bondslanden (104 MWp gemiddeld per Land in West Duitsland, 109 MWp in totaal in heel Oost Duitsland).

Duitsland als geheel heeft in 2007 het niveau van een respectabele 48 Wp netgekoppelde zonnestroom per inwoner bereikt. Nederland zat toen volgens Eur'observ'ER op slechts 3 Wp/inwoner, een factor 16 maal zo laag.

De stadstaten Bremen en Hamburg (met niet zoveel "freiflächen Anlage" ruimte als de grote Bundesländer) krompen ook in nieuwe installatie capaciteit, maar Berlijn groeide van 1,2 MWp (2006) naar 1,6 MWp (2007) aan nieuwe capaciteit.

De "definitieve" cq. "finale" cijfers voor 2007 zouden in het voorjaar van 2009 eindelijk door het Bundesnetzagentur vrijgegeven moeten worden. Deze cijfers zullen worden gebaseerd op de officiële, wettelijk verplicht te publiceren cijfers van alle netbeheerders. De verwachting is dat deze weinig af zullen wijken van de huidige, op deze pagina weergegeven Photon data. Pas eind 2009 zal er een duidelijk beeld komen van de werkelijke nieuwbouw voor het "overgangsjaar" 2008 (overgang van het "oude EEG regime volgens novelle 2004" naar het nieuwe EEG regime per 1 januari 2009). En dan zal pas duidelijk worden of het gerucht wat ik op Intersolution 2008 hoorde dat er mogelijk zelfs 1,8 GWp in 2008 bijgebouwd zou zijn bij de oosterburen (bijna 57% meer dan in 2007) op drijfzand, of op hard facts berust...

Voor 2009 is een fundamentele wijziging dat alle voor het EEG in aanmerking komende hernieuwbare elektriciteit opwekkende installaties waarvoor vastgelegde feed-in tarieven ("kostendeckende Einspeise Vergütung") gelden, wettelijk verplicht moeten worden aangemeld bij het Bundesnetzagentur. Anders kan de systeem aanschaffer zijn feed-in vergeten (zelfs als alle andere systeemvereisten, bemetering etc. op orde zijn). Zo kan zeer nauwkeurig en veel sneller dan "vroeger" de marktontwikkeling gevolgd gaan worden door de autoriteiten.

De verwachting is dat in 2008 reeds (fors) meer dan 5 GWp aan zonnestroom installaties aan het net gekoppeld zal zijn, en dat deze gezamenlijk al de productie van een (voor Duitse begrippen) "kleine" kerncentrale voor hun rekening nemen.

Bron ©: "Mehr als ein Gigawatt Zubau" van Henri Felten en Christoph Podewils, Photon 2009/1: 42-43.

http://www.photon.de/

Grafieken

Deze grafieken zijn gemaakt op basis van de detailgegevens per Bundesland in het van de Photon site te downloaden Excel spreadsheet met alle basis cijfers. Percentages zijn uit die gegevens berekend door Polder PV (spreadsheet bewerking). Via de knoppenbalk onder de eerste grafiek kunt u snel "on the spot" van plaatje wisselen.

^^^
ROLL-OVER Image Als u de muiswijzer over de knoppen beweegt onder de figuur krijgt u de bijbehorende grafiek te zien. Uitleg volgt hieronder.

Geaccumuleerde nominale capaciteit aan zonnestroom installaties per deelstaat van het jaar 2000 (startjaar van het Duitse EEG) tot en met 2007. Let op de dominantie van de twee zuidelijke deelstaten Bayern en Baden-Württemberg. Alleen de zwaar geïndustrialiseerde, aan Nederland grenzende deelstaat Nordrhein-Westfalen, kan het tempo van deze twee nog een beetje bijbenen - in het peloton.

^^^
Bijgeplaatste nominale PV-capaciteit per Bundesland. Het aggressieve uitbouw tempo in Bayern lijkt er iets uit te zijn, maar nog steeds wordt daar 40% van de totale capaciteit bijgeplaatst in Duitsland. Baden-Württemberg vlakt enigzins af op een dikke 22%. Nordrhein-Westfalen was in het begin een explosief beginner, maar zakte snel in naar een huidig niveau van ongeveer 11% van het totaal. Rheinland-Pfalz lijkt een redelijke groei te hebben (afgelopen jaar wel gestabiliseerd op zo'n 5% van het totaal), evenals Hessen, wat inmiddels de 6% binnen heeft. Average = gemiddelde per Land, 6,3%.

^^^
Groeipercentage per jaar (t.o.v. het voorafgaande jaar) van de nieuw bijgeplaatste PV-capactiteit per Bundesland. Let op de enorme pieken in de twee "novelle" jaren: 2001 effect van de officiële start van het EEG in april 2000 (roze kolommen), en vanaf 1 januari 2004 novelle met lucratieve feed-in tarieven en openstelling voor zogenaamde Freiflächen Anlagen (vrije veld installaties) die een tweede bouw-boom heeft veroorzaakt (lichtblauwe kolommen). Na deze "novelles" zakte het tempo in, maar nog steeds is er een flinke groei van de PV-markt, soms zelfs tussen de 40 en 70%, afhankelijk van het Bondsland.

Vergelijking Duitsland <<>> Nederland, 2007

^^^ ROLL-OVER IMAGE (muis naast plaatje: absolute marktgroei geaccumuleerd geplaatst vermogen; muis over plaatje bewegen: vermogen per inwoner). De tot nu (jan. 2009) toe gepubliceerde marktanalyse resultaten van PHOTON (zie ook het voorlopige overzicht van de brancheorganisatie BSW). 2008 is mijn extrapolatie op basis van het gerucht (gehoord in de wandelgangen van de Intersolution beurs in Gent) dat er in dat jaar maar liefst 1,8 GWp bijgeplaatst zou zijn in Duitsland. Data voor Nederland tot en met 2007 zijn van het CBS. 2008 is mijn (Polder PV) zeer ruwe inschatting van ongeveer 12 MWp "daadwerkelijk gerealiseerde" nieuwe SDE en niet onder de SDE gerealiseerde installaties. Het is nog absoluut niet bekend wat de orde van grootte van het werkelijk gerealiseerde vermogen in 2008 is in ons land.

Duidelijk mag in ieder geval zijn dat de alarmklokken die de Solar-energie Förderverein uit Aachen begin mei 2008 nog luidde op basis van een onzuivere en te kleine, onnauwkeurige door hen gedane steekproef onterecht zijn geluid (men had het op basis van die bevindingen over een terugvallende marktgroei in Duitsland). Al hebben ze in de meeste issues die ze naar buiten brengen over zonnestroom zonder meer het grootste gelijk van de wereld...

Links

https://photon.de:448/photon/photon-aktion_install-leistung.htm (abstract, volledige Photon artikel en spreadsheet met de basisgegevens)

Statistiek data: © PHOTON Europe GmbH 2009, 1 januari 2009.

Webpagina gepubliceerd dd. 2 februari 2009